28
Kasım 2013 PERŞEMBE
|
Resmî Gazete
|
Sayı : 28835 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
KANUN
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
TÜKETİCİNİN KORUNMASI HAKKINDA KANUN
Kanun No. 6502
Kabul
Tarihi: 7/11/2013
BİRİNCİ KISIM
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Amaç
MADDE 1
(1) Bu Kanunun amacı; kamu yararına
uygun olarak tüketicinin sağlık ve güvenliği ile ekonomik çıkarlarını
koruyucu, zararlarını tazmin edici, çevresel tehlikelerden korunmasını
sağlayıcı, tüketiciyi aydınlatıcı ve bilinçlendirici önlemleri almak,
tüketicilerin kendilerini koruyucu girişimlerini özendirmek ve bu konulardaki
politikaların oluşturulmasında gönüllü örgütlenmeleri teşvik etmeye ilişkin
hususları düzenlemektir.
Kapsam
MADDE 2
(1) Bu Kanun, her türlü tüketici işlemi
ile tüketiciye yönelik uygulamaları kapsar.
Tanımlar
MADDE 3
(1) Bu Kanunun uygulanmasında;
a) Bakan: Gümrük ve Ticaret Bakanını,
b) Bakanlık: Gümrük ve Ticaret Bakanlığını,
c) Genel Müdür: Tüketicinin Korunması ve
Piyasa Gözetimi Genel Müdürünü,
ç) Genel Müdürlük: Tüketicinin Korunması ve
Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğünü,
d) Hizmet: Bir ücret veya menfaat karşılığında
yapılan ya da yapılması taahhüt edilen mal sağlama dışındaki her türlü
tüketici işleminin konusunu,
e) İthalatçı: Kamu tüzel kişileri de dâhil
olmak üzere mal veya hizmetleri ya da bu malların hammaddelerini yahut ara
mallarını ticari veya mesleki amaçlarla ithal ederek satım, kira, finansal
kiralama veya benzeri bir yolla piyasaya süren gerçek veya tüzel kişiyi,
f) Kalıcı veri saklayıcısı: Tüketicinin
gönderdiği veya kendisine gönderilen bilgiyi, bu bilginin amacına uygun
olarak makul bir süre incelemesine elverecek şekilde kaydedilmesini ve
değiştirilmeden kopyalanmasını sağlayan ve bu bilgiye aynen ulaşılmasına
imkân veren kısa mesaj, elektronik posta, internet, disk, CD, DVD, hafıza
kartı ve benzeri her türlü araç veya ortamı,
g) Konut finansmanı kuruluşu: Konut finansmanı
kapsamında doğrudan tüketiciye kredi kullandıran ya da finansal kiralama
yapan bankalar ile Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu tarafından konut
finansmanı faaliyetinde bulunması uygun görülen finansal kiralama şirketleri
ve finansman şirketlerini,
ğ) Kredi veren: Mevzuatı gereği tüketicilere
kredi vermeye yetkili olan gerçek veya tüzel kişiyi,
h) Mal: Alışverişe konu olan; taşınır eşya,
konut veya tatil amaçlı taşınmaz mallar ile elektronik ortamda kullanılmak
üzere hazırlanan yazılım, ses, görüntü ve benzeri her türlü gayri maddi
malları,
ı) Sağlayıcı: Kamu tüzel kişileri de dâhil
olmak üzere ticari veya mesleki amaçlarla tüketiciye hizmet sunan ya da
hizmet sunanın adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kişiyi,
i) Satıcı: Kamu tüzel kişileri de dâhil olmak
üzere ticari veya mesleki amaçlarla tüketiciye mal sunan ya da mal sunanın
adına ya da hesabına hareket eden gerçek veya tüzel kişiyi,
j) Teknik
düzenleme: 29/6/2001 tarihli ve 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik
Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanunda yer alan tanımı,
k) Tüketici: Ticari veya mesleki olmayan
amaçlarla hareket eden gerçek veya tüzel kişiyi,
l) Tüketici işlemi: Mal veya hizmet
piyasalarında kamu tüzel kişileri de dâhil olmak üzere ticari veya mesleki
amaçlarla hareket eden veya onun adına ya da hesabına hareket eden gerçek
veya tüzel kişiler ile tüketiciler arasında kurulan, eser, taşıma, simsarlık,
sigorta, vekâlet, bankacılık ve benzeri sözleşmeler de dâhil olmak üzere her
türlü sözleşme ve hukuki işlemi,
m) Tüketici örgütleri: Tüketicinin korunması
amacıyla kurulan dernek, vakıf veya bunların üst kuruluşlarını,
n) Üretici: Kamu tüzel kişileri de dâhil olmak
üzere tüketiciye sunulmuş olan mal ya da bu malların hammaddelerini yahut ara
mallarını üretenler ile mal üzerine markasını, unvanını veya herhangi bir
ayırt edici işaretini koyarak kendisini üretici olarak gösteren gerçek veya
tüzel kişiyi,
ifade eder.
İKİNCİ KISIM
Genel Esaslar
Temel ilkeler
MADDE 4
(1) Bu Kanunda yazılı olarak
düzenlenmesi öngörülen sözleşmeler ile bilgilendirmeler en az on iki punto
büyüklüğünde, anlaşılabilir bir dilde, açık, sade ve okunabilir bir şekilde
düzenlenir ve bunların bir nüshası kâğıt üzerinde veya kalıcı veri
saklayıcısı ile tüketiciye verilir. Sözleşmede bulunması gereken şartlardan
bir veya birkaçının bulunmaması durumunda, eksiklik sözleşmenin geçerliliğini
etkilemez. Bu eksiklik sözleşmeyi düzenleyen tarafından derhâl giderilir.
(2) Sözleşmede öngörülen koşullar, sözleşme
süresi içinde tüketici aleyhine değiştirilemez.
(3) Tüketiciden; kendisine sunulan mal veya
hizmet kapsamında haklı olarak yapılmasını beklediği ve sözleşmeyi düzenleyenin
yasal yükümlülükleri arasında yer alan edimler ile sözleşmeyi düzenleyenin
kendi menfaati doğrultusunda yapmış olduğu masraflar için ek bir bedel talep
edilemez. Bankalar, tüketici kredisi veren finansal kuruluşlar ve kart
çıkaran kuruluşlar tarafından tüketiciye sunulan ürün veya hizmetlerde ise
tüketiciden faiz dışında alınacak her türlü ücret, komisyon ve masraf türleri
ile bunlara ilişkin usul ve esaslar Bakanlığın görüşü alınarak bu Kanunun
ruhuna uygun olarak ve tüketiciyi koruyacak şekilde Bankacılık Düzenleme ve
Denetleme Kurumu tarafından belirlenir.
(4) Bu Kanunda düzenlenen sözleşmelere
istinaden tüketiciden talep edilecek her türlü ücret ve masrafa ilişkin
bilgilerin, sözleşmenin eki olarak kâğıt üzerinde yazılı şekilde tüketiciye
verilmesi zorunludur. Uzaktan iletişim aracıyla kurulan sözleşmelerde ise, bu
bilgiler kullanılan uzaktan iletişim aracına uygun şekilde verilir. Bu
bilgilerin tüketiciye verildiğinin ispatı sözleşmeyi düzenleyene aittir.
(5) Tüketicinin yapmış olduğu işlemler
nedeniyle kıymetli evrak niteliğinde sadece nama yazılı ve her bir taksit
ödemesi için ayrı ayrı olacak şekilde senet düzenlenebilir. Bu
fıkra hükümlerine aykırı olarak düzenlenen senetler tüketici yönünden
geçersizdir.
(6) Tüketici işlemlerinde, tüketicinin
edimlerine karşılık olarak alınan şahsi teminatlar, her ne isim altında
olursa olsun adi kefalet sayılır. Tüketicinin alacaklarına ilişkin karşı
tarafça verilen şahsi teminatlar diğer kanunlarda aksine hüküm bulunmadıkça
müteselsil kefalet sayılır.
(7) Temerrüt hâli de dâhil olmak üzere,
tüketici işlemlerinde bileşik faiz uygulanmaz.
(8) Bu Kanun tüm düzenlemeleri yönünden
katılım bankalarını da kapsar. Uygulama, kâr payı dikkate alınarak yapılır.
Tüketici sözleşmelerindeki haksız şartlar
MADDE 5
(1) Haksız şart; tüketiciyle müzakere
edilmeden sözleşmeye dâhil edilen ve tarafların sözleşmeden doğan hak ve
yükümlülüklerinde dürüstlük kuralına aykırı düşecek biçimde tüketici aleyhine
dengesizliğe neden olan sözleşme şartlarıdır.
(2) Tüketiciyle akdedilen sözleşmelerde yer
alan haksız şartlar kesin olarak hükümsüzdür. Sözleşmenin haksız şartlar
dışındaki hükümleri geçerliliğini korur. Bu durumda sözleşmeyi düzenleyen,
kesin olarak hükümsüz sayılan şartlar olmasaydı diğer hükümlerle sözleşmeyi
yapmayacak olduğunu ileri süremez.
(3) Bir sözleşme şartı önceden hazırlanmış ve
standart sözleşmede yer alması nedeniyle tüketici içeriğine etki edememişse,
o sözleşme şartının tüketiciyle müzakere edilmediği kabul edilir. Sözleşmeyi
düzenleyen, bir standart şartın münferiden müzakere edildiğini iddia ediyorsa
bunu ispatla yükümlüdür. Sözleşmenin bütün olarak değerlendirilmesinden
standart sözleşme olduğu sonucuna varılırsa, bu sözleşmedeki bir şartın
belirli unsurlarının veya münferit bir hükmünün müzakere edilmiş olması,
sözleşmenin kalan kısmına bu maddenin uygulanmasını engellemez.
(4) Sözleşme şartlarının yazılı olması
hâlinde, tüketicinin anlayabileceği açık ve anlaşılır bir dilin kullanılmış
olması gerekir. Sözleşmede yer alan bir hükmün açık ve anlaşılır olmaması
veya birden çok anlama gelmesi hâlinde; bu hüküm, tüketicinin lehine
yorumlanır.
(5) Faaliyetlerini, kanun veya yetkili
makamlar tarafından verilen izinle yürütmekte olan kişi veya kuruluşların
hazırladıkları sözleşmelere de niteliklerine bakılmaksızın bu madde hükümleri
uygulanır.
(6) Bir sözleşme şartının haksızlığı; sözleşme
konusu olan mal veya hizmetin niteliği, sözleşmenin kuruluşunda var olan
şartlar ve sözleşmenin diğer hükümleri veya haksız şartın ilgili olduğu diğer
bir sözleşmenin hükümleri dikkate alınmak suretiyle sözleşmenin kuruluş anına
göre belirlenir.
(7) Sözleşme şartlarının haksızlığının
takdirinde, bu şartlar açık ve anlaşılır bir dille yazılmış olmak koşuluyla,
hem sözleşmeden doğan asli edim yükümlülükleri arasındaki hem de mal veya
hizmetin piyasa değeri ile sözleşmede belirlenen fiyat arasındaki dengeye
ilişkin bir değerlendirme yapılamaz.
(8) Bakanlık, genel olarak kullanılmak üzere
hazırlanmış sözleşmelerde yer alan haksız şartların, sözleşme metinlerinden
çıkarılması veya kullanılmasının önlenmesi için gerekli tedbirleri alır.
(9) Haksız şartların tespit edilmesi ve
denetlenmesine ilişkin usul ve esaslar ile sınırlayıcı olmamak üzere haksız
şart olduğu kabul edilen sözleşme şartları yönetmelikle belirlenir.
Satıştan kaçınma
MADDE 6
(1) Vitrinde, rafta, elektronik ortamda
veya açıkça görülebilir herhangi bir yerde teşhir edilen malın, satılık
olmadığı belirtilen bir ibareye yer verilmedikçe satışından kaçınılamaz.
(2) Hizmet sağlamaktan haklı bir sebep
olmaksızın kaçınılamaz.
(3) Ticari veya mesleki amaçlarla hareket
edenler; aksine bir teamül, ticari örf veya adet ya da haklı bir
sebepyoksa; bir mal veya hizmetin satışını o mal veya hizmetin, kendisi
tarafından belirlenen miktar, sayı, ebat gibi koşullara ya da başka bir mal
veya hizmetin satın alınması şartına bağlayamaz.
(4) Bakanlık ve belediyeler, bu madde
hükümlerinin uygulanması ve izlenmesine ilişkin işleri yürütmekle görevlidir.
Sipariş edilmeyen mal veya hizmetler
MADDE 7
(1) Sipariş edilmeyen malların gönderilmesi ya
da hizmetlerin sunulması durumunda, tüketiciye karşı herhangi bir hak ileri
sürülemez. Bu hâllerde, tüketicinin sessiz kalması ya da mal veya hizmeti
kullanmış olması, sözleşmenin kurulmasına yönelik kabul beyanı olarak
yorumlanamaz. Tüketicinin malı geri göndermek veya muhafaza etmek gibi bir
yükümlülüğü yoktur.
(2) Bir mal veya hizmetin sipariş edildiğini
iddia eden bu iddiasını ispatla yükümlüdür.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Ayıplı Mal ve Hizmetler
BİRİNCİ BÖLÜM
Ayıplı Mallar
Ayıplı mal
MADDE 8
(1) Ayıplı mal, tüketiciye teslimi anında,
taraflarca kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uygun olmaması ya da
objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle
sözleşmeye aykırı olan maldır.
(2) Ambalajında, etiketinde, tanıtma ve
kullanma kılavuzunda, internet portalında ya da reklam ve
ilanlarında yer alan özelliklerinden bir veya birden fazlasını taşımayan;
satıcı tarafından bildirilen veya teknik düzenlemesinde tespit edilen
niteliğe aykırı olan; muadili olan malların kullanım amacını karşılamayan,
tüketicinin makul olarak beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran
maddi, hukuki veya ekonomik eksiklikler içeren mallar da ayıplı olarak kabul
edilir.
(3) Sözleşmeye konu olan malın, sözleşmede
kararlaştırılan süre içinde teslim edilmemesi veya montajının satıcı
tarafından veya onun sorumluluğu altında gerçekleştirildiği durumlarda gereği
gibi monte edilmemesi sözleşmeye aykırı ifa olarak değerlendirilir. Malın
montajının tüketici tarafından yapılmasının öngörüldüğü hâllerde, montaj
talimatındaki yanlışlık veya eksiklik nedeniyle montaj hatalı yapılmışsa,
sözleşmeye aykırı ifa söz konusu olur.
Ayıplı maldan sorumluluk
MADDE 9
(1) Satıcı, malı satış sözleşmesine
uygun olarak tüketiciye teslim etmekle yükümlüdür.
(2) Satıcı, kendisinden kaynaklanmayan reklam
yoluyla yapılan açıklamalardan haberdar olmadığını ve haberdar olmasının da
kendisinden beklenemeyeceğini veya yapılan açıklamanın içeriğinin satış
sözleşmesinin akdi anında düzeltilmiş olduğunu veya satış sözleşmesi kurulma
kararının bu açıklama ile nedensellik bağı içinde olmadığını ispatladığı
takdirde açıklamanın içeriği ile bağlı olmaz.
İspat yükü
MADDE 10
(1) Teslim tarihinden itibaren altı ay
içinde ortaya çıkan ayıpların, teslim tarihinde var olduğu kabul edilir. Bu
durumda malın ayıplı olmadığının ispatı satıcıya aittir. Bu karine, malın
veya ayıbın niteliği ile bağdaşmıyor ise uygulanmaz.
(2) Tüketicinin, sözleşmenin kurulduğu tarihte
ayıptan haberdar olduğu veya haberdar olmasının kendisinden beklendiği
hâllerde, sözleşmeye aykırılık söz konusu olmaz. Bunların dışındaki ayıplara
karşı tüketicinin seçimlik hakları saklıdır.
(3) Satışa sunulacak ayıplı mal üzerine ya da
ambalajına, üretici, ithalatçı veya satıcı tarafından tüketicinin kolaylıkla
okuyabileceği şekilde malın ayıbına ilişkin açıklayıcı bilgiyi içeren bir
etiket konulur. Bu etiketin tüketiciye verilmesi veya ayıba ilişkin
açıklayıcı bilginin tüketiciye verilen fatura, fiş veya satış belgesi
üzerinde açıkça gösterilmesi zorunludur. Teknik düzenlemesine uygun olmayan
ürünler ise hiçbir şekilde piyasaya arz edilemez. Bu ürünlere, Ürünlere
İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun ve ilgili
diğer mevzuat hükümleri uygulanır.
Tüketicinin seçimlik hakları
MADDE 11
(1) Malın ayıplı olduğunun anlaşılması durumunda
tüketici;
a) Satılanı geri vermeye hazır olduğunu
bildirerek sözleşmeden dönme,
b) Satılanı alıkoyup ayıp oranında satış
bedelinden indirim isteme,
c) Aşırı bir masraf gerektirmediği takdirde,
bütün masrafları satıcıya ait olmak üzere satılanın ücretsiz onarılmasını
isteme,
ç) İmkân varsa, satılanın ayıpsız bir misli
ile değiştirilmesini isteme,
seçimlik haklarından birini kullanabilir.
Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür.
(2) Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli
ile değiştirilmesi hakları üretici veya ithalatçıya karşı da kullanılabilir.
Bu fıkradaki hakların yerine getirilmesi konusunda satıcı, üretici ve
ithalatçı müteselsilen sorumludur. Üretici veya ithalatçı, malın
kendisi tarafından piyasaya sürülmesinden sonra ayıbın doğduğunu ispat ettiği
takdirde sorumlu tutulmaz.
(3) Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli
ile değiştirilmesinin satıcı için orantısız güçlükleri beraberinde getirecek
olması hâlinde tüketici, sözleşmeden dönme veya ayıp oranında bedelden
indirim haklarından birini kullanabilir. Orantısızlığın tayininde malın
ayıpsız değeri, ayıbın önemi ve diğer seçimlik haklara başvurmanın tüketici
açısından sorun teşkil edip etmeyeceği gibi hususlar dikkate alınır.
(4) Ücretsiz onarım veya malın ayıpsız misli
ile değiştirilmesi haklarından birinin seçilmesi durumunda bu talebin
satıcıya, üreticiye veya ithalatçıya yöneltilmesinden itibaren azami otuz iş
günü, konut ve tatil amaçlı taşınmazlarda ise altmış iş günü içinde yerine
getirilmesi zorunludur. Ancak, bu Kanunun 58 inci maddesi uyarınca çıkarılan
yönetmelik eki listede yer alan mallara ilişkin, tüketicinin ücretsiz onarım
talebi, yönetmelikte belirlenen azami tamir süresi içinde yerine getirilir.
Aksi hâlde tüketici diğer seçimlik haklarını kullanmakta serbesttir.
(5) Tüketicinin sözleşmeden dönme veya ayıp
oranında bedelden indirim hakkını seçtiği durumlarda, ödemiş olduğu bedelin
tümü veya bedelden yapılan indirim tutarı derhâl tüketiciye iade edilir.
(6) Seçimlik hakların kullanılması nedeniyle
ortaya çıkan tüm masraflar, tüketicinin seçtiği hakkı yerine getiren tarafça
karşılanır. Tüketici bu seçimlik haklarından biri ile
birlikte 11/1/2011 tarihli ve 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu
hükümleri uyarınca tazminat da talep edebilir.
Zamanaşımı
MADDE 12
(1) Kanunlarda veya taraflar arasındaki
sözleşmede daha uzun bir süre belirlenmediği takdirde, ayıplı maldan
sorumluluk, ayıp daha sonra ortaya çıkmış olsa bile, malın tüketiciye teslim
tarihinden itibaren iki yıllık zamanaşımına tabidir. Bu süre konut veya tatil
amaçlı taşınmaz mallarda taşınmazın teslim tarihinden itibaren beş yıldır.
(2) Bu Kanunun 10 uncu maddesinin üçüncü
fıkrası saklı olmak üzere ikinci el satışlarda satıcının ayıplı maldan
sorumluluğu bir yıldan, konut veya tatil amaçlı taşınmaz mallarda ise üç
yıldan az olamaz.
(3) Ayıp, ağır kusur ya da hile ile
gizlenmişse zamanaşımı hükümleri uygulanmaz.
İKİNCİ BÖLÜM
Ayıplı Hizmetler
Ayıplı hizmet
MADDE 13
(1) Ayıplı hizmet, sözleşmede belirlenen süre
içinde başlamaması veya taraflarca kararlaştırılmış olan ve objektif olarak
sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan
hizmettir.
(2) Hizmet sağlayıcısı tarafından bildirilen,
internet portalında veya reklam ve ilanlarında yer alan özellikleri
taşımayan ya da yararlanma amacı bakımından değerini veya tüketicinin ondan
makul olarak beklediği faydaları azaltan veya ortadan kaldıran maddi, hukuki
veya ekonomik eksiklikler içeren hizmetler ayıplıdır.
Ayıplı hizmetten sorumluluk
MADDE 14
(1) Sağlayıcı, hizmeti sözleşmeye uygun
olarak ifa etmekle yükümlüdür.
(2) Sağlayıcı, kendisinden kaynaklanmayan
reklam yoluyla yapılan açıklamalardan haberdar olmadığını ve haberdar
olmasının da kendisinden beklenemeyeceğini veya yapılan açıklamanın
içeriğinin hizmet sözleşmesinin kurulduğu tarihte düzeltilmiş olduğunu veya
hizmet sözleşmesinin kurulması kararının bu açıklama ile nedensellik bağı
içermediğini ispatladığı takdirde açıklamanın içeriği ile bağlı olmaz.
Tüketicinin seçimlik hakları
MADDE 15
(1) Hizmetin ayıplı ifa edildiği
durumlarda tüketici, hizmetin yeniden görülmesi, hizmet sonucu ortaya çıkan
eserin ücretsiz onarımı, ayıp oranında bedelden indirim veya sözleşmeden
dönme haklarından birini sağlayıcıya karşı kullanmakta serbesttir. Sağlayıcı,
tüketicinin tercih ettiği bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür. Seçimlik
hakların kullanılması nedeniyle ortaya çıkan tüm masraflar sağlayıcı
tarafından karşılanır. Tüketici, bu seçimlik haklarından biri ile birlikte
Türk Borçlar Kanunu hükümleri uyarınca tazminat da talep edebilir.
(2) Ücretsiz onarım veya hizmetin yeniden
görülmesinin sağlayıcı için orantısız güçlükleri beraberinde getirecek olması
hâlinde tüketici bu hakları kullanamaz. Orantısızlığın tayininde hizmetin
ayıpsız değeri, ayıbın önemi ve diğer seçimlik haklara başvurmanın tüketici
açısından sorun teşkil edip etmeyeceği gibi hususlar dikkate alınır.
(3) Tüketicinin sözleşmeden dönme veya ayıp
oranında bedelden indirim hakkını seçtiği durumlarda, ödemiş olduğu bedelin
tümü veya bedelden indirim yapılan tutar derhâl tüketiciye iade edilir.
(4) Ücretsiz onarım veya hizmetin yeniden
görülmesinin seçildiği hâllerde, hizmetin niteliği ve tüketicinin bu
hizmetten yararlanma amacı dikkate alındığında, makul sayılabilecek bir süre
içinde ve tüketici için ciddi sorunlar doğurmayacak şekilde bu talep
sağlayıcı tarafından yerine getirilir. Her hâlükârda bu süre talebin
sağlayıcıya yöneltilmesinden itibaren otuz iş gününü geçemez. Aksi takdirde
tüketici diğer seçimlik haklarını kullanmakta serbesttir.
Zamanaşımı
MADDE 16
(1) Kanunlarda veya taraflar arasındaki
sözleşmede daha uzun bir süre belirlenmediği takdirde, ayıplı hizmetten
sorumluluk, ayıp daha sonra ortaya çıkmış olsa bile, hizmetin ifası
tarihinden itibaren iki yıllık zamanaşımına tabidir.
(2) Ayıp, ağır kusur ya da hile ile
gizlenmişse zamanaşımı hükümleri uygulanmaz.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Tüketici Sözleşmeleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Taksitle Satış
Taksitle satış sözleşmeleri
MADDE 17
(1) Taksitle satış sözleşmesi, satıcı
veya sağlayıcının malın teslimi veya hizmetin ifasını üstlendiği, tüketicinin
de bedeli kısım kısım ödediği sözleşmelerdir.
(2) Tüketicinin, kira süresi sonunda bir malın
mülkiyetini edinme zorunluluğunun bulunduğu finansal kiralama sözleşmeleri
hakkında da bu Bölüm hükümleri uygulanır.
(3) Taksitle satış sözleşmesi yazılı olarak
kurulmadıkça geçerli olmaz. Geçerli bir sözleşme yapmamış olan satıcı veya
sağlayıcı, sonradan sözleşmenin geçersizliğini tüketicinin aleyhine olacak
şekilde ileri süremez.
Cayma hakkı
MADDE 18
(1) Tüketici, yedi gün içinde herhangi bir
gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin taksitle satış
sözleşmesinden cayma hakkına sahiptir.
(2) Cayma hakkının kullanıldığına dair
bildirimin bu süre içinde satıcı veya sağlayıcıya yöneltilmiş olması
yeterlidir. Satıcı veya sağlayıcı, cayma hakkı konusunda tüketicinin
bilgilendirildiğini ispat etmekle yükümlüdür.
(3) Satıcı cayma süresi içinde malı tüketiciye
teslim etmişse tüketici, malı ancak olağan bir gözden geçirmenin gerektirdiği
ölçüde kullanabilir; aksi takdirde tüketici cayma hakkını kullanamaz. Cayma
hakkı süresi sona ermeden önce, tüketicinin onayı ile hizmetin ifasına
başlanan hizmet sözleşmelerinde de tüketici cayma hakkını kullanamaz.
(4) Tüketicinin satıcıyı bulduğu finansal
kiralama işlemlerinde cayma hakkı kullanılamaz.
Temerrüt
MADDE 19
(1) Taksitle satış sözleşmelerinde
tüketicinin taksitleri ödemede temerrüde düşmesi durumunda, satıcı veya
sağlayıcı, kalan borcun tümünün ifasını talep etme hakkını saklı tutmuşsa, bu
hak ancak satıcı veya sağlayıcının bütün edimlerini ifa etmiş olması,
tüketicinin de kalan borcun en az onda birini oluşturan ve birbirini izleyen
en az iki taksidi veya kalan borcun en az dörtte birini oluşturan
bir taksidi ödemede temerrüde düşmesi hâlinde
kullanılabilir. Satıcı veya sağlayıcının bu hakkı kullanabilmesi için
tüketiciye en az otuz gün süre vererek muacceliyetuyarısında bulunması
zorunludur.
(2) Muaccel kılınan taksitlerin
hesaplanmasında faiz, komisyon ve benzeri masraflar dikkate alınmaz.
Erken ödeme
MADDE 20
(1) Tüketici, borçlandığı toplam miktarı
önceden ödeyebileceği gibi vadesi gelmemiş bir ya da birden çok taksit
ödemesinde de bulunabilir. Her iki durumda da satıcı veya sağlayıcı, faiz
veya komisyon aldığı durumlarda ödenen miktara göre gerekli tüm faiz ve
komisyon indirimini yapmakla yükümlüdür.
Diğer hususlar
MADDE 21
(1) Tüketicinin taşınır bir malın satış
bedelini önceden kısım kısım ödemeyi, satıcının da bedelin tamamen
ödenmesinden sonra satılanı tüketiciye teslim etmeyi üstlendikleri ve ödeme
süresi bir yıldan daha uzun veya belirsiz olan sözleşmeler hakkında Türk
Borçlar Kanununun ön ödemeli taksitle satış hükümleri uygulanır.
(2) Sözleşmenin zorunlu içeriği, tüketici ile
satıcı ve sağlayıcının hak ve yükümlülükleri, cayma hakkı, erken ödeme ile
diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
İKİNCİ BÖLÜM
Tüketici Kredileri
Tüketici kredisi sözleşmeleri
MADDE 22
(1) Tüketici kredisi sözleşmesi, kredi
verenin tüketiciye faiz veya benzeri bir menfaat karşılığında ödemenin
ertelenmesi, ödünç veya benzeri finansman şekilleri aracılığıyla kredi
verdiği veya kredi vermeyi taahhüt ettiği sözleşmeyi ifade eder.
(2) Kredi kartı sözleşmeleri, faiz veya
benzeri bir menfaat karşılığında, ödemenin üç aydan daha uzun süre
ertelenmesi veya benzer şekilde taksitle ödeme imkânı sağlanması hâlinde
tüketici kredisi sözleşmesi olarak değerlendirilir. Ancak bu durumda
uygulanacak faiz oranı kredi kartı sözleşmesi uyarınca belirlenen orandan
fazla olamaz.
(3) Tüketici kredisi sözleşmesi yazılı olarak
kurulmadıkça geçerli olmaz. Geçerli bir sözleşme yapmamış olan kredi veren,
sonradan sözleşmenin geçersizliğini tüketicinin aleyhine olacak şekilde ileri
süremez.
Sözleşme öncesi bilgilendirme yükümlülüğü
MADDE 23
(1) Kredi verenin ve varsa kredi
aracısının, tüketiciye, teklif ettikleri kredi sözleşmesinin koşullarını
içeren sözleşme öncesi bilgi formunu, sözleşmenin kurulmasından makul bir
süre önce vermesi zorunludur.
Cayma hakkı
MADDE 24
(1) Tüketici, on dört gün içinde
herhangi bir gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin tüketici
kredisi sözleşmesinden cayma hakkına sahiptir.
(2) Kredi veren, cayma hakkı olduğu konusunda
tüketicinin bilgilendirildiğini ispat etmekle yükümlüdür. Cayma hakkının
kullanıldığına dair bildirimin cayma hakkı süresi içinde kredi verene
yöneltilmiş olması yeterlidir.
(3) Cayma hakkını kullanan tüketicinin
krediden faydalandığı hâllerde, tüketici, anaparayı ve kredinin kullanıldığı
tarihten anaparanın geri ödendiği tarihe kadar olan sürede tahakkuk eden
faizi en geç cayma bildirimini kredi verene göndermesinden sonra otuz gün
içinde geri öder. Bu süre içinde ödeme yapılmaması hâlinde tüketici
kredisinden cayılmamış sayılır. Faiz, akdî faiz oranına göre
hesaplanır. Tüketiciden, hesaplanan akdî faiz ve bir kamu kurum veya
kuruluşuna veya üçüncü kişilere ödenmiş olan masraflar dışında herhangi bir
bedel talep edilemez.
Faiz oranı
MADDE 25
(1) Belirli süreli tüketici kredisi
sözleşmelerinde faiz oranı sabit olarak belirlenir. Sözleşmenin kurulduğu
tarihte belirlenen bu oran tüketici aleyhine değiştirilemez.
(2) Tüketici kredisi
sözleşmelerinde, akdî faiz, efektif yıllık faiz veya kredinin
toplam maliyetinin yer almaması durumunda, kredi tutarı faizsiz olarak
sözleşme süresinin sonuna kadar kullanılır. Efektif faiz oranı, olduğundan
düşük gösterilmişse, kredinin toplam maliyetinin hesaplanmasında esas
alınacak akdî faiz oranı, düşük gösterilen efektif faiz oranına
uyacak şekilde yeniden belirlenir. Bu hâllerde ödeme planı, yapılan
değişikliklere göre yeniden düzenlenir.
Sözleşmede değişiklik yapılması
MADDE 26
(1) Belirli süreli kredi sözleşmesinin
şartları, tüketici aleyhine değiştirilemez.
(2) Belirsiz süreli kredi sözleşmelerinde faiz
oranında değişiklik yapılması hâlinde, bu değişikliğin yürürlüğe girmesinden
otuz gün önce, tüketiciye kâğıt üzerinde veya kalıcı veri saklayıcısı
aracılığıyla yazılı olarak bildirilmesi zorunludur. Bu bildirimde, yeni faiz
oranının yürürlüğe girmesinden sonra yapılacak ödemelerin tutarı, sayısı ile
aralıklarının değişmesine ilişkin ayrıntılara yer verilir. Faiz oranının
artırılması hâlinde, yeni faiz oranı geriye dönük olarak uygulanamaz.
Tüketici, bildirim tarihinden itibaren en geç altmış gün içinde borcun
tamamını ödediği ve kredi kullanmaya son verdiği takdirde faiz artışından
etkilenmez.
Erken ödeme
MADDE 27
(1) Tüketici, vadesi gelmemiş bir veya
birden çok taksit ödemesinde bulunabilir veya kredi borcunun tamamını erken
ödeyebilir. Bu hâllerde kredi veren, erken ödenen miktara göre gerekli tüm
faiz ve diğer maliyet unsurlarına ilişkin indirim yapmakla yükümlüdür.
Temerrüt
MADDE 28
(1) Belirli süreli kredi sözleşmelerinde
tüketicinin taksitleri ödemede temerrüde düşmesi durumunda, kredi veren,
borcun tamamının ifasını talep etme hakkını saklı tutmuşsa, bu hak ancak
kredi verenin bütün edimlerini ifa etmiş olması, tüketicinin de birbirini
izleyen en az iki taksidi ödemede temerrüde düşmesi hâlinde
kullanılabilir. Kredi verenin bu hakkı kullanabilmesi için tüketiciye en az
otuz gün süre vererek muacceliyet uyarısında bulunması zorunludur.
(2) Muaccel kılınan taksitlerin
hesaplanmasında faiz, komisyon ve benzeri masraflar dikkate alınmaz.
Sigorta yaptırılması
MADDE 29
(1) Tüketicinin yazılı veya kalıcı veri
saklayıcısı aracılığıyla açık talebi olmaksızın kredi ile ilgili sigorta
yaptırılamaz. Tüketicinin sigorta yaptırmak istemesi hâlinde, istediği
sigorta şirketinden sağladığı teminat, kredi veren tarafından kabul edilmek
zorundadır. Bu sigortanın kredi konusuyla, meblağ sigortalarında kalan borç
tutarıyla ve vadesiyle uyumlu olması gerekir.
Bağlı krediler
MADDE 30
(1) Bağlı kredi sözleşmesi; tüketici
kredisinin münhasıran belirli bir malın veya hizmetin tedarikine ilişkin bir
sözleşmenin finansmanı için verildiği ve bu iki sözleşmenin objektif açıdan
ekonomik birlik oluşturduğu sözleşmedir.
(2) Ekonomik birliğin varlığı;
a) Satıcı veya sağlayıcının tüketici için
krediyi finanse ettiği,
b) Üçüncü bir tarafça finanse edilmesi
durumunda, kredi verenin kredi sözleşmesinin imzalanması veya hazırlanması
ile ilgili olarak satıcı veya sağlayıcının hizmetlerinden yararlandığı,
c) Belirli bir mal veya hizmetin verilmesinin
kredi sözleşmesinde açıkça belirtildiği,
durumlarından en az birinin varlığı
hâlinde kabul edilir.
(3) Tüketicinin mal veya hizmet tedarikine
ilişkin sözleşmeden cayması ve buna ilişkin bildirimin cayma süresi içinde
ayrıca kredi verene de yöneltilmesi hâlinde, bağlı kredi sözleşmesi de
herhangi bir tazminat veya cezai şart ödeme yükümlülüğü olmaksızın sona erer.
(4) Bağlı kredilerde, mal veya hizmet hiç ya
da gereği gibi teslim veya ifa edilmez ise satıcı, sağlayıcı ve kredi veren,
tüketicinin satış sözleşmesinden dönme veya bedelden indirim hakkını
kullanması hâlinde müteselsilensorumludur. Tüketicinin bedelden indirim
hakkını kullanması hâlinde bağlı kredi de bu oranda indirilir ve ödeme planı
buna göre değiştirilir. Tüketicinin sözleşmeden dönme hakkını kullanması
hâlinde, o güne kadar yapmış olduğu ödemenin iadesi hususunda satıcı,
sağlayıcı ve kredi veren müteselsilen sorumludur. Ancak, kredi
verenin sorumluluğu; malın teslim veya hizmetin ifa edilmediği durumlarda
satış sözleşmesinde veya bağlı kredi sözleşmesinde belirtilen malın teslim
veya hizmetin ifa edilme tarihinden, malın teslim veya hizmetin ifa edildiği
durumlarda malın teslim veya hizmetin ifa edildiği tarihten itibaren,
kullanılan kredi miktarı ile sınırlı olmak üzere bir yıldır.
(5) Kredi veren ile satıcı veya sağlayıcı
arasında belirli bir malın veya hizmetin tedarikine ilişkin bir sözleşme
olmaksızın, tüketicinin kendisi tarafından belirlenen malın veya hizmetin
bedelinin kredi veren tarafından ödenmesi suretiyle kullandırılan krediler
bağlı kredi sayılmaz.
Diğer hususlar
MADDE 31
(1) Belirli süreli kredi sözleşmesine
ilişkin bir hesap açılması ve bu hesaptan sadece kredi ile ilgili işlemler
yapılması durumunda, tüketiciden bu hesaba ilişkin herhangi bir isim altında
ücret veya masraf talep edilemez. Bu hesap, tüketicinin aksine yazılı talebi
olmaması hâlinde kredinin ödenmesi ile kapanır.
(2) Tüketicinin açık talimatı olmaksızın,
belirli süreli kredi sözleşmesi ile ilişkili bir kredili mevduat sözleşmesi
yapılamaz.
(3) Kart çıkaran kuruluşlar, tüketicilere
yıllık üyelik aidatı ve benzeri isim altında ücret tahsil etmedikleri bir
kredi kartı türü sunmak zorundadır.
(4) Sözleşme öncesi bilgilendirme, sözleşmenin
zorunlu içeriği, kapsam dışı sözleşmeler, tüketici ile kredi verenin hak ve
yükümlülükleri, cayma hakkı, erken ödeme, efektif yıllık faizin hesaplanması,
tüketici kredilerine ilişkin reklamların zorunlu içeriği, fesih hakkının
kullanılması, temerrüt, kredinin devri, bağlı kredi ile diğer hususlara
ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Konut Finansmanı
Konut finansmanı sözleşmeleri
MADDE 32
(1) Konut finansmanı sözleşmesi, konut
edinmeleri amacıyla; tüketicilere kredi kullandırılması, konutların finansal
kiralama yoluyla tüketicilere kiralanması, sahip oldukları konutların
teminatı altında tüketicilere kredi kullandırılması ve bu kredilerin yeniden
finansmanı amacıyla kredi kullandırılmasına yönelik sözleşmedir.
(2) Konut finansmanı sözleşmesi yazılı olarak
kurulmadıkça geçerli olmaz. Geçerli bir sözleşme yapmamış olan konut
finansmanı kuruluşu, sonradan sözleşmenin geçersizliğini tüketicinin aleyhine
olacak şekilde ileri süremez.
Sözleşme öncesi bilgilendirme yükümlülüğü
MADDE 33
(1) Konut finansmanı kuruluşları,
tüketiciye, konut finansmanı sözleşmesinin koşullarını içeren sözleşme öncesi
bilgi formunu, sözleşmenin kurulmasından makul bir süre önce vermek
zorundadır.
Temerrüt
MADDE 34
(1) Tüketicinin taksitleri ödemede
temerrüde düşmesi durumunda konut finansmanı kuruluşu, kalan borcun tamamının
ifasını talep etme hakkını saklı tutmuşsa, bu hak ancak konut finansmanı
kuruluşunun bütün edimlerini ifa etmiş olması ve tüketicinin de birbirini
izleyen en az iki taksidi ödemede temerrüde düşmesi hâlinde kullanılabilir.
Konut finansmanı kuruluşunun bu hakkını kullanabilmesi için tüketiciye en az
otuz gün süre vererekmuacceliyet uyarısında bulunması gerekir.
(2) Muaccel kılınan taksitlerin
hesaplanmasında faiz, komisyon ve benzeri masraflar dikkate alınmaz.
(3) Finansal kiralama
işlemlerinde, muacceliyet uyarısında verilen süre içinde
tüketicinin edimini yerine getirmemesi hâlinde, bu sürenin sona ermesini
takiben konut finansmanı kuruluşu kalan borcun tamamını ifa etme hakkını
kullanmak üzere konut finansmanı sözleşmesini feshettiği takdirde, konutu
derhâl satışa çıkarmakla yükümlüdür. Konut finansmanı kuruluşu satış
öncesinde konut için 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye
Piyasası Kanunu uyarınca yetki verilmiş olan kişi veya kurumlara kıymet takdiri
yaptırır. Takdir edilen kıymet, satıştan en az on iş günü önce tüketiciye
bildirilir. Konut finansmanı kuruluşu takdir edilen kıymeti dikkate alarak
basiretli bir tacir gibi davranmak suretiyle konutun satışını gerçekleştirir.
Konutun satışından elde edilen bedelin, kalan borcu aşması hâlinde aşan kısım
tüketiciye derhâl ödenir. Konut finansmanına yönelik finansal kiralama
işlemlerinde 21/11/2012 tarihli ve 6361 sayılı Finansal
Kiralama, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanununun 33 üncü maddesi
uygulanmaz.
(4) Konutun satışının bu maddenin üçüncü
fıkrası kapsamında gerçekleştirilmesi ve varsa elde edilen bedelin kalan
borcu aşan kısmının tüketiciye ödenmesini takiben tüketici veya zilyetliğin
devredilmiş olması hâlinde zilyetliği elinde bulunduran üçüncü şahıslar
konutu tahliye etmekle yükümlüdür. Konutun tahliye edilmemesi hâlinde konut
sahibi,9/6/1932 tarihli ve 2004 sayılı İcra ve İflâs Kanununun
26 ncı ve 27 nci maddeleri uyarınca tüketici veya
zilyetliği elinde bulunduran üçüncü şahıslar aleyhine icra yoluna
başvurabilir.
Bağlı krediler
MADDE 35
(1) Bağlı kredi sözleşmesi; konut finansmanı
kredisinin münhasıran belirli bir konutun satın alınması durumunda bir
sözleşmenin finansmanı için verildiği ve bu iki sözleşmenin objektif açıdan
ekonomik bir birlik oluşturduğu sözleşmedir.
(2) Bağlı kredilerde, konutun hiç ya da gereği
gibi teslim edilmemesi nedeniyle tüketicinin bu Kanunun 11 inci maddesinde
belirtilen seçimlik haklarından birini kullanması hâlinde, satıcı ve konut
finansmanı kuruluşu müteselsilensorumludur. Ancak, konut finansmanı
kuruluşunun sorumluluğu; konutun teslim edilmemesi durumunda konut satış
sözleşmesinde veya bağlı kredi sözleşmesinde belirtilen konut teslim
tarihinden, konutun teslim edilmesi durumunda konutun teslim edildiği
tarihten itibaren, kullanılan kredi miktarı ile sınırlı olmak üzere bir
yıldır.
(3) Konut finansmanı kuruluşları tarafından
verilen kredilerin ipotek finansmanı kuruluşlarına, konut finansmanı
fonlarına veya ipotek teminatlı menkul kıymet teminat havuzlarına devrolması
hâlinde dahi, kredi veren konut finansmanı kuruluşunun sorumluluğu devam
eder. Krediyi devralan kuruluş bu madde kapsamında sorumlu olmaz.
(4) Konut finansmanı kuruluşu ile satıcı
arasında belirli bir konutun tedarikine ilişkin bir sözleşme olmaksızın, tüketicinin
kendisi tarafından belirlenen konutun bedelinin kredi veren konut finansmanı
kuruluşu tarafından ödenmesi suretiyle kullandırılan krediler bağlı kredi
sayılmaz.
Faiz oranı
MADDE 36
(1) Kredilerde geri ödeme tutarlarının,
finansal kiralama işlemlerinde ise kira bedellerinin anaparayı aşan kısmı bu
madde kapsamında faiz olarak kabul edilir.
(2) Sözleşmede belirtilmek suretiyle konut
finansmanına yönelik kredilerde ve finansal kiralama işlemlerinde faiz oranı
sabit veya değişken olarak ya da aynı kredi için her iki yöntem esas alınmak
suretiyle belirlenebilir. Faiz oranının sabit olarak belirlenmesi hâlinde,
sözleşmenin kurulduğu tarihte belirlenen oran tarafların rızası dışında
değiştirilemez. Oranın değişken olarak belirlenmesi hâlinde ise, başlangıçta
sözleşmede belirlenen oran, dönemsel geri ödeme tutarı başlangıçta sözleşmede
belirlenen azami dönemsel geri ödeme tutarını aşmamak koşuluyla ve sözleşmede
belirlenecek yurt içinde veya yurt dışında genel kabul görmüş ve yaygın
olarak kullanılan endekslerden en düşük olanı baz alınarak
değiştirilebilir. Oranların değişken olarak belirlenmesi hâlinde bu yöntemin
muhtemel etkileri konusunda tüketicilerin bilgilendirilmesi şarttır. Bu
amaçlarla kullanılabilecek referans faizler ve endeksler Türkiye Cumhuriyet
Merkez Bankası tarafından belirlenir.
Erken ödeme
MADDE 37
(1) Tüketici, vadesi gelmemiş bir veya
birden çok taksit ödemesinde bulunabileceği gibi, konut finansmanı borcunun
tamamını erken ödeyebilir. Bu hâllerde, konut finansmanı kuruluşu, erken ödenen
miktara göre gerekli tüm faiz ve diğer maliyet unsurlarına ilişkin indirim
yapmakla yükümlüdür.
(2) Faiz oranının sabit olarak belirlenmesi
hâlinde, sözleşmede yer verilmek suretiyle, bir ya da birden fazla ödemenin
vadesinden önce yapılması durumunda, konut finansmanı kuruluşu tarafından
tüketiciden erken ödeme tazminatı talep edilebilir. Erken ödeme tazminatı
gerekli faiz indirimi yapılarak hesaplanan ve tüketici tarafından konut
finansmanı kuruluşuna erken ödenen tutarın kalan vadesi otuz altı ayı aşmayan
kredilerde yüzde birini, kalan vadesi otuz altı ayı aşan kredilerde ise yüzde
ikisini geçemez. Oranların değişken olarak belirlenmesi hâlinde tüketiciden
erken ödeme tazminatı talep edilemez.
Sigorta yaptırılması
MADDE 38
(1) Tüketicinin yazılı veya kalıcı veri
saklayıcısı aracılığıyla açık talebi olmaksızın kredi ile ilgili sigorta
yaptırılamaz. Tüketicinin sigorta yaptırmak istemesi hâlinde, istediği
sigorta şirketinden sağladığı teminat, konut finansmanı kuruluşu tarafından
kabul edilmek zorundadır. Bu sigortanın kredi konusuyla, meblağ
sigortalarında kalan borç tutarıyla ve vadesiyle uyumlu olması gerekir.
Diğer hususlar
MADDE 39
(1) Konut finansmanı sözleşmesine
ilişkin bir hesap açılması ve bu hesaptan sadece kredi ile ilgili işlemler
yapılması durumunda, tüketiciden bu hesaba ilişkin herhangi bir isim altında
ücret veya masraf talep edilemez. Bu hesap, tüketicinin aksine yazılı talebi
olmaması hâlinde kredinin ödenmesi ile kapanır.
(2) Tüketicinin açık talimatı olmaksızın konut
finansmanı sözleşmesi ile ilişkili bir kredili mevduat sözleşmesi yapılamaz.
(3) Bu Bölüm hükümlerinin uygulanmasında,
konut yapı kooperatiflerinin gerçek kişi ortakları da tüketici olarak kabul
edilir.
(4) Sözleşme öncesi bilgilendirme, tüketici
ile konut finansmanı kuruluşunun hak ve yükümlülükleri, sözleşmenin zorunlu
içeriği, konut finansmanı reklamları, yeniden finansman, bağlı kredi,
temerrüt, erken ödeme ve yıllık maliyet oranının hesaplanması ile diğer
hususlara ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Ön Ödemeli Konut Satışı
Ön ödemeli konut satış sözleşmeleri
MADDE 40
(1) Ön ödemeli konut satış sözleşmesi,
tüketicinin konut amaçlı bir taşınmazın satış bedelini önceden peşin veya
taksitle ödemeyi, satıcının da bedelin tamamen veya kısmen ödenmesinden sonra
taşınmazı tüketiciye devir veya teslim etmeyi üstlendiği sözleşmedir.
(2) Tüketicilere sözleşmenin kurulmasından en
az bir gün önce, Bakanlıkça belirlenen hususları içeren ön bilgilendirme
formu verilmek zorundadır.
(3) Yapı ruhsatı alınmadan, tüketicilerle ön
ödemeli konut satış sözleşmesi yapılamaz.
Şekil şartı
MADDE 41
(1) Ön ödemeli konut satışının tapu
siciline tescil edilmesi, satış vaadi sözleşmesinin ise noterde düzenleme
şeklinde yapılması zorunludur. Aksi hâlde satıcı, sonradan sözleşmenin
geçersizliğini tüketicinin aleyhine olacak şekilde ileri süremez.
(2) Satıcı, geçerli bir sözleşme yapılmış
olmadıkça tüketiciden herhangi bir isim altında ödeme yapmasını veya
tüketiciyi borç altına sokan herhangi bir belge vermesini isteyemez.
Teminat
MADDE 42
(1) Bakanlıkça projedeki konut adedi ya
da projenin toplam bedeli kriterine göre belirlenecek büyüklüğün
üzerindeki projeler için satıcının ön ödemeli konut satışına başlamadan önce;
kapsamı, koşulları ve uygulama esasları Hazine Müsteşarlığınca belirlenen
bina tamamlama sigortası yaptırması veya Bakanlıkça belirlenen diğer teminat
ve şartları sağlaması zorunludur.
(2) Bina tamamlama sigortası kapsamında
sağlanan tazminat, teminat ve benzeri güvenceler iflas veya tasfiye masasına
dâhil edilemez, haczolunamaz, üzerlerine ihtiyati tedbir ve ihtiyati
haciz konulamaz.
Cayma hakkı
MADDE 43
(1) Tüketici, on dört gün içinde herhangi bir
gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin ön ödemeli konut satış
sözleşmesinden cayma hakkına sahiptir. Cayma hakkının kullanıldığına dair
bildirimin bu süre içinde satıcıya yöneltilmiş olması yeterlidir. Satıcı,
cayma hakkı konusunda tüketicinin bilgilendirildiğini ispat etmekle
yükümlüdür.
(2) Taşınmazın kısmen veya tamamen bağlı
krediyle alınması durumunda bağlı kredi sözleşmesi, sözleşmenin kurulduğu
tarihte hüküm doğurmak üzere bu maddede öngörülen cayma hakkı süresi sonunda
yürürlüğe girer. Konut finansmanı kuruluşu cayma hakkı süresi içinde
tüketiciden faiz, komisyon, yasal yükümlülük ve benzeri isimler altında
hiçbir masraf talep edemez.
(3) Satıcının aldığı bedeli ve tüketiciyi borç
altına sokan her türlü belgeyi iade ettiği tarihten itibaren, tüketici on gün
içinde edinimlerini iade eder.
Konutun teslimi
MADDE 44
(1) Ön ödemeli konut satışında devir
veya teslim süresi sözleşme tarihinden itibaren otuz altı ayı geçemez. Kat
irtifakının tüketici adına tapu siciline tescil edilmesiyle birlikte
zilyetliğin devri hâlinde de devir ve teslim yapılmış sayılır.
Sözleşmeden dönme
MADDE 45
(1) Ön ödemeli konut satışında, devir
veya teslim tarihine kadar tüketicinin herhangi bir gerekçe göstermeden
sözleşmeden dönme hakkı vardır. Sözleşmeden dönülmesi durumunda satıcı;
konutun satışı veya satış vaadi sözleşmesi nedeniyle oluşan vergi, harç ve
benzeri yasal yükümlülüklerden doğan masraflar ile sözleşme bedelinin yüzde
ikisine kadar tazminatın ödenmesini isteyebilir.
(2) Satıcı, yükümlülüklerini hiç ya da gereği
gibi yerine getirmezse tüketiciden herhangi bir bedel talep edemez.
Tüketicinin ölmesi veya kazanç elde etmekten sürekli olarak yoksun kalması
sebebiyle ön ödemeleri yapamayacak duruma düşmesi ya da sözleşmenin yerine
olağan koşullarla yapılacak bir taksitle satış sözleşmesinin konulmasına
ilişkin önerisinin satıcı tarafından kabul edilmemesi yüzünden sözleşmeden
dönülmesi hâllerinde tüketiciden herhangi bir bedel talep edilemez.
(3) Sözleşmeden dönülmesi durumunda,
tüketiciye iade edilmesi gereken tutar ve tüketiciyi borç altına sokan her
türlü belge, dönme bildiriminin satıcıya ulaştığı tarihten itibaren en geç
doksan gün içinde tüketiciye geri verilir. Satıcının aldığı bedeli ve
tüketiciyi borç altına sokan her türlü belgeyi iade ettiği tarihten itibaren,
tüketici on gün içinde edinimlerini iade eder.
Diğer hususlar
MADDE 46
(1) Sözleşme öncesi bilgilendirme,
sözleşmenin zorunlu içeriği, tüketici ile satıcının hak ve yükümlülükleri,
cayma hakkı ve sözleşmeden dönme ile diğer uygulama usul ve esasları
yönetmelikle belirlenir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Diğer Tüketici Sözleşmeleri
İş yeri dışında kurulan sözleşmeler
MADDE 47
(1) Satıcı veya sağlayıcı ile tüketici
arasında;
a) Teklifin tüketici ya da satıcı veya
sağlayıcı tarafından yapılmasına bakılmaksızın iş yeri dışında, tarafların eş
zamanlı fiziksel varlığında kurulan,
b) Tarafların eş zamanlı fiziksel varlığında
tüketiciyle iş yeri dışında görüşülmesinin hemen sonrasında, satıcı veya
sağlayıcının iş yerinde ya da herhangi bir uzaktan iletişim aracıyla kurulan,
c) Mal ve hizmetlerin tüketiciye tanıtımı ya
da satışı amacıyla satıcı veya sağlayıcı tarafından düzenlenen bir gezi
esnasında kurulan,
sözleşmeler iş yeri dışında kurulan
sözleşmeler olarak kabul edilir.
(2) İş yeri dışında kurulan sözleşmeler,
Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş satıcı veya sağlayıcı tarafından
kurulur.
(3) Tüketicinin, iş yeri dışında kurulan
sözleşme ya da buna karşılık gelen herhangi bir öneri ile bağlanmadan önce
ayrıntıları yönetmelikte belirlenen hususlarda açık ve anlaşılır şekilde
bilgilendirilmesi zorunludur. Tüketicinin bilgilendirildiğine ilişkin ispat
yükü satıcı veya sağlayıcıya aittir.
(4) İş yeri dışında kurulan sözleşmeler yazılı
olarak kurulmadıkça geçerli olmaz. Geçerli bir sözleşme kurmamış olan satıcı
veya sağlayıcı, sonradan sözleşmenin geçersizliğini tüketicinin aleyhine
olacak şekilde ileri süremez. Satıcı veya sağlayıcı; tüketicinin kendi el
yazısı ile sözleşme tarihini yazmasını ve sözleşmeyi imzalamasını sağlamak,
sözleşmenin bir nüshasını tüketiciye vermek ve mal veya hizmeti tüketiciye
sunmakla yükümlüdür. Sözleşmenin tüketiciye teslim edildiğinin ve mal veya
hizmetin sunulduğunun ispatı satıcı veya sağlayıcıya aittir.
(5) Tüketici, on dört gün içinde herhangi bir
gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkına
sahiptir. Cayma hakkının kullanıldığına dair bildirimin bu süre içinde satıcı
veya sağlayıcıya yöneltilmiş olması yeterlidir. Cayma süresi içinde satıcı
veya sağlayıcı sözleşmeye konu mal veya hizmet karşılığında tüketiciden
herhangi bir isim altında ödeme yapmasını veya tüketiciyi borç altına sokan
herhangi bir belge vermesini isteyemez. Satıcı veya sağlayıcı, cayma hakkı
konusunda tüketicinin bilgilendirildiğini ispat etmekle yükümlüdür. Tüketici,
cayma süresi içinde malın mutat kullanımı sebebiyle meydana gelen değişiklik
ve bozulmalardan sorumlu değildir.
(6) Satıcı veya sağlayıcının bu maddede
belirtilen yükümlülüklere aykırı hareket etmesi veya tüketiciyi cayma hakkı
konusunda gerektiği şekilde bilgilendirmemesi durumunda, tüketici cayma
hakkını kullanmak için on dört günlük süreyle bağlı değildir. Her hâlükârda bu
süre cayma süresinin bittiği tarihten itibaren bir yıl sonra sona erer.
(7) Sözleşmenin zorunlu içeriği, kapsam dışı
sözleşmeler, doğrudan satışlar, tüketici ile satıcı ve sağlayıcının hak ve
yükümlülükleri, cayma hakkı, bilgilendirme yükümlülüğü, teslimat, satış
yapacaklarda aranacak nitelikler ile diğer uygulama usul ve esasları
yönetmelikle belirlenir.
Mesafeli sözleşmeler
MADDE 48
(1) Mesafeli sözleşme, satıcı veya
sağlayıcı ile tüketicinin eş zamanlı fiziksel varlığı olmaksızın, mal veya
hizmetlerin uzaktan pazarlanmasına yönelik olarak oluşturulmuş bir sistem
çerçevesinde, taraflar arasında sözleşmenin kurulduğu ana kadar ve kurulduğu
an da dâhil olmak üzere uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle
kurulan sözleşmelerdir.
(2) Tüketici, mesafeli sözleşmeyi ya da buna
karşılık gelen herhangi bir teklifi kabul etmeden önce ayrıntıları
yönetmelikte belirlenen hususlarda ve siparişi onaylandığı takdirde ödeme
yükümlülüğü altına gireceği konusunda açık ve anlaşılır şekilde satıcı veya
sağlayıcı tarafından bilgilendirilir. Tüketicinin bilgilendirildiğine ilişkin
ispat yükü satıcı veya sağlayıcıya aittir.
(3) Satıcı veya sağlayıcı, tüketicinin
siparişinin kendisine ulaştığı andan itibaren taahhüt edilen süre içinde
edimini yerine getirir. Mal satışlarında bu süre her hâlükârda otuz günü
geçemez. Satıcı veya sağlayıcının bu süre içinde edimini yerine getirmemesi
durumunda tüketici sözleşmeyi feshedebilir.
(4) Tüketici, on dört gün içinde herhangi bir
gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkına
sahiptir. Cayma hakkının kullanıldığına dair bildirimin bu süre içinde satıcı
veya sağlayıcıya yöneltilmiş olması yeterlidir. Satıcı veya sağlayıcı, cayma
hakkı konusunda tüketicinin bilgilendirildiğini ispat etmekle yükümlüdür. Tüketici,
cayma hakkı konusunda gerektiği şekilde bilgilendirilmezse, cayma hakkını
kullanmak için on dört günlük süreyle bağlı değildir. Her hâlükârda bu süre
cayma süresinin bittiği tarihten itibaren bir yıl sonra sona erer. Tüketici,
cayma hakkı süresi içinde malın mutat kullanımı sebebiyle meydana gelen
değişiklik ve bozulmalardan sorumlu değildir.
(5) Oluşturdukları sistem çerçevesinde,
uzaktan iletişim araçlarını kullanmak veya kullandırmak suretiyle satıcı veya
sağlayıcı adına mesafeli sözleşme kurulmasına aracılık edenler, bu maddede
yer alan hususlardan dolayı satıcı veya sağlayıcı ile yapılan işlemlere
ilişkin kayıtları tutmak ve istenilmesi hâlinde bu bilgileri ilgili kurum,
kuruluş ve tüketicilere vermekle yükümlüdür. Ancak bu fıkra kapsamında aracılık
edenler, satıcı veya sağlayıcı ile yaptıkları sözleşmeye aykırı fiillerinden
dolayı sorumludur.
(6) Mesafeli sözleşmelerde, kapsam dışı
sözleşmeler, tüketici ile satıcı ve sağlayıcının hak ve yükümlülükleri, cayma
hakkı, bilgilendirme yükümlülüğü, teslimat ile diğer uygulama usul ve
esasları yönetmelikle belirlenir.
Finansal hizmetlere ilişkin mesafeli
sözleşmeler
MADDE 49
(1) Finansal hizmetler, her türlü banka
hizmeti, kredi, sigorta, bireysel emeklilik, yatırım ve ödeme ile ilgili
hizmetleri ifade eder. Finansal hizmetlere ilişkin mesafeli sözleşme,
finansal hizmetlerin uzaktan pazarlanmasına yönelik olarak oluşturulmuş bir
sistem çerçevesinde, sağlayıcı ile tüketici arasında uzaktan iletişim
araçlarının kullanılması suretiyle kurulan sözleşmelerdir.
(2) Finansal hizmetlere ilişkin mesafeli
sözleşmelerde, tüketicinin sözleşmenin kurulmasına ilişkin iradesini
açıklamadan önce, cayma hakkı, tüketicinin kabul beyanı vermesi hâlinde
yükümlülük altına gireceği ve ayrıntıları Bakanlıkça belirlenen diğer hususlarda,
açık, anlaşılır ve kullanılan iletişim araçlarına uygun bir şekilde
bilgilendirilmesi zorunludur. Bu bilgilendirmenin ticari amaçla yapıldığı
anlaşılır olmalı ve sesli iletişim araçlarının kullanıldığı hâllerde
sağlayıcının kimliği ile görüşme talebinin sebebi her görüşmenin başında
belirtilmelidir. Tüketicinin sözleşmenin kurulmasına dair kabul beyanı
kullanılan iletişim araçlarına uygun olarak fiziki veya elektronik ortamda
tespit veya kayıt edilir. Sağlayıcı, cayma hakkının iletilmesi ile fiziki
veya elektronik ortamda yapılacak tespit veya kayıtlar için gerekli önlemleri
almakla yükümlüdür.
(3) Sağlayıcının, sözleşmenin bütün şartlarını
ve Bakanlıkça belirlenen diğer hususları, kâğıt üzerinde veya kalıcı veri
saklayıcısı aracılığıyla tüketiciye iletmesi zorunludur. Bu yükümlülük,
tüketicinin sözleşmeyi kuran iradesini yöneltmesinden önce veya tüketicinin
talebi üzerine yazılı bilgilendirmeye elverişli olmayan bir uzaktan iletişim
aracı kullanılarak sözleşmenin kurulması hâlinde sözleşmenin kurulmasından
hemen sonra yerine getirilir.
(4) Tüketici, sözleşme ilişkisinin devam
ettiği süre içinde herhangi bir ücret ödemeksizin sözleşmenin kâğıt üzerinde
yazılı bir örneğini talep edebilir. Ayrıca tüketici, finansal hizmetin
niteliğiyle bağdaşması hâlinde kullanılan uzaktan iletişim aracını değiştirme
hakkına sahiptir.
(5) Tüketici, finansal hizmetlere ilişkin
mesafeli sözleşmelerden on dört gün içinde herhangi bir gerekçe
göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin cayma hakkına sahiptir. Cayma
hakkının kullanıldığına dair bildirimin bu süre içinde sağlayıcıya
yöneltilmiş olması yeterlidir. Sağlayıcı, cayma hakkı konusunda tüketicinin
bilgilendirildiğini ispatla yükümlüdür. Sigorta sözleşmelerine ve bireysel
emekliliğe ilişkin sözleşmelerde ise cayma süresi hakkında diğer mevzuatta
yer alan tüketici lehine olan hükümler uygulanır.
(6) Finansal hizmetlere ilişkin mesafeli
sözleşmelerde, tüketicinin sözleşmeyi sona erdirmesine ilişkin talebini
herhangi bir uzaktan iletişim aracıyla iletmesi yeterlidir. Tüketici,
sözleşmeyi sona erdirmek için sözleşmenin tesis edilmesini sağlayan yöntemden
daha ağır koşullar içeren bir yöntem kullanmak zorunda bırakılamaz.
(7) Finansal hizmetlere ilişkin mesafeli
sözleşmelerde, uzaktan iletişim araçlarının kullanılması, kapsam dışı
sözleşmeler, kartla ödeme, tüketici ile sağlayıcının hak ve yükümlülükleri,
cayma hakkı ile diğer uygulama usul ve esasları yönetmelikle belirlenir.
Devre tatil ve uzun süreli tatil hizmeti
sözleşmeleri
MADDE 50
(1) Devre tatil sözleşmesi, bir yıldan uzun
süre için kurulan ve tüketiciye bu süre zarfında birden fazla dönem için bir
veya daha fazla sayıda gecelik konaklama imkânı veren sözleşmelerdir.
(2) Devre tatil sözleşmeleri ile sağlanan
hakkın şahsi veya ayni bir hak olması bu maddenin uygulanmasını engellemez.
Devre tatile konu taşınmazın inşa edileceği arsa için yapı ruhsatı alınmadan
tüketicilerle ön ödemeli devre tatil sözleşmesi yapılamaz.
(3) Uzun süreli tatil hizmeti sözleşmesi, bir
yıldan uzun süre için kurulan ve tüketiciye, belirlenen süre zarfında
konaklamaya veya konaklama ile birlikte seyahat ya da diğer hizmetlerin
beraber sunulduğu durumlara ilişkin indirim yahut diğer menfaatlerden
faydalanma hakkı verilen sözleşmelerdir.
(4) Tüketicilere aşağıdaki sözleşmelerin
kurulmasından en az bir gün önce, Bakanlıkça belirlenen hususları içeren ön
bilgilendirme formu verilmesi zorunludur:
a) Devre tatil sözleşmeleri
b) Uzun süreli tatil hizmeti sözleşmeleri
c) Değişim sözleşmeleri
ç) Satıcı veya sağlayıcının, devre tatil veya
uzun süreli tatil hizmetinin alınıp satılması hususunda tüketiciye yardımcı
olduğu yeniden satış sözleşmeleri.
(5) Mesafeli satış yöntemiyle kurulan
sözleşmeler hariç olmak üzere satıcı veya sağlayıcı, tüketicinin kendi el
yazısıyla sözleşme tarihini yazmasını ve sözleşmeyi imzalamasını sağlamakla
yükümlüdür. Yazılı veya mesafeli olarak kurulan bu sözleşmelerin bir
nüshasının kâğıt üzerinde veya kalıcı veri saklayıcısı ile tüketiciye
verilmesi zorunludur. Daha ağır şekil şartları öngören kanun hükümleri
saklıdır.
(6) Tüketici, on dört gün içinde herhangi bir
gerekçe göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin sözleşmeden cayma hakkına
sahiptir. Devre mülk hakkı veren sözleşmeler hariç olmak üzere, cayma süresi
dolmadan satıcı veya sağlayıcı, tüketiciden herhangi bir isim altında ödeme
yapmasını veya tüketiciyi borç altına sokan herhangi bir belge vermesini
isteyemez. Devre tatil, uzun süreli tatil hizmeti sözleşmeleri ve bu
sözleşmelerle birlikte düzenlenmiş olan yeniden satım, değişim ve ilgili
diğer tüm sözleşmeler cayma hakkının kullanılması ile birlikte kendiliğinden
sona erer.
(7) Tüketicinin ödeyeceği bedel, kısmen
veya tamamen satıcı veya sağlayıcı ile kredi veren arasındaki anlaşmaya
dayanılarak bir kredi veren tarafından karşılanıyorsa, tüketicinin
sözleşmeden cayması ve buna ilişkin bildirimin cayma süresi içinde ayrıca
kredi verene de yöneltilmesi hâlinde, bağlı kredi sözleşmesi de herhangi bir
tazminat veya cezai şart ödeme yükümlülüğü olmaksızın sona erer.
(8) Bakanlıkça projedeki devre sayısı ya da
projenin toplam bedeli kriterlerine göre belirlenecek büyüklüğün
üzerindeki projeler için satıcı veya sağlayıcının ön ödemeli devre tatile
konu taşınmazın satışına başlamadan önce kapsamı, koşulları ve uygulama
esasları Hazine Müsteşarlığınca belirlenen bina tamamlama sigortası
yaptırması veya Bakanlıkça belirlenen diğer teminat veya şartları sağlaması
zorunludur. Bina tamamlama sigortası kapsamında sağlanan tazminat, teminat ve
benzeri güvenceler iflas veya tasfiye masasına dâhil
edilemez, haczolunamaz, üzerlerine ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz
konulamaz.
(9) Devre tatile konu taşınmazın ön ödemeli
satılması durumunda, devir veya teslim tarihine kadar tüketicinin herhangi
bir gerekçe göstermeden sözleşmeden dönme hakkı vardır. Sözleşmeden dönülmesi
durumunda satıcı, sözleşme bedelinin yüzde ikisine kadar tazminat talep
edebilir. Satıcı, yükümlülüklerini hiç ya da gereği gibi yerine getirmezse
tüketiciden herhangi bir bedel talep edemez. Sözleşmeden dönülmesi durumunda,
tüketiciye iade edilmesi gereken tutar ve tüketiciyi borç altına sokan her
türlü belge, dönme bildiriminin satıcıya ulaştığı tarihten itibaren en geç
doksan gün içinde tüketiciye geri verilir. Satıcının aldığı bedeli ve
tüketiciyi borç altına sokan her türlü belgeyi iade ettiği tarihten itibaren,
tüketici on gün içinde edinimlerini iade eder.
(10) Devre tatil amaçlı taşınmazın ön ödemeli
satışında devir ve teslim süresi sözleşme tarihinden itibaren otuz altı ayı
geçemez.
(11) Devre tatil, uzun süreli tatil hizmeti,
yeniden satım, değişim sözleşmeleri ve ön bilgilendirmenin içeriği, tüketici
ile satıcı ve sağlayıcının hak ve yükümlülükleri, cayma hakkı, ön ödemeli
satışlar ile diğer uygulama usul ve esasları yönetmelikle belirlenir.
Paket tur sözleşmeleri
MADDE 51
(1) Paket tur sözleşmesi, paket tur
düzenleyicileri veya aracıları tarafından aşağıdaki hizmetlerden en az
ikisinin birlikte, her şeyin dâhil olduğu fiyatla satıldığı veya satımının
vaat edildiği ve hizmetin yirmi dört saatten uzun bir süreyi kapsadığı veya
gecelik konaklamayı içerdiği sözleşmelerdir:
a) Ulaştırma
b) Konaklama
c) Ulaştırma ve konaklama hizmetlerine bağlı
olmayan başka turizm hizmetleri.
(2) Turun ayrıntılarının, paket tur
düzenleyicisi, aracısı veya tüketici tarafından belirlenmiş olması veya aynı
paket tur içindeki hizmetlerin ayrı ayrı faturalandırılması
hâllerinde de bu madde hükümleri uygulanır.
(3) Paket tur düzenleyicisinin Türkiye?de
temsilcisinin bulunmadığı hâllerde paket tur aracısı paket tur düzenleyicisi
gibi sorumlu olur.
(4) Paket tur sözleşmesinin kurulmasından önce
tüketiciye ön bilgilendirme amaçlı broşür verilmesi zorunludur.
(5) Paket tur düzenleyicileri veya aracıları,
yazılı veya mesafeli olarak kurulan paket tur sözleşmelerinin bir nüshasını
kâğıt üzerinde veya kalıcı veri saklayıcısı aracılığıyla tüketiciye vermek
zorundadır.
(6) Tüketici, kendisinden kaynaklanmayan
nedenlerle paket tur sözleşmesinin esaslı unsurlarından birisinin değişmesi
veya turun başlamadan önce iptal edilmesi hâllerinde bu değişikliği veya
paket tur düzenleyicisi tarafından sunulan alternatif bir turu kabul
edebileceği gibi sözleşmeden dönme hakkına da sahiptir. Sözleşmeden dönülmesi
hâlinde paket tur düzenleyicisi veya aracısının, dönme bildiriminin kendisine
ulaştığı tarihten itibaren tüketicinin ödemiş olduğu tüm bedeli herhangi bir
kesinti yapmaksızın derhâl iade etmesi zorunludur.
(7) Tüketicinin, sözleşmenin ifası sürecinde
ortaya çıkan her türlü eksiklik nedeniyle bedelin indirilmesini talep etme
hakkı vardır. Paket tur düzenleyicisinin, tur başladıktan sonra önemli bir
yükümlülüğünü yerine getirmediği veya getiremeyeceği tespit edildiğinde
tüketici sözleşmeden dönebilir. Bu hâllerde paket tur düzenleyicisi veya
aracısının ücret talep etme hakkı sona erer. Yapılmış olan ödemelerin
sözleşmeden dönüldüğü tarihten itibaren tüketiciye derhâl iade edilmesi
zorunludur. Ancak paket tur düzenleyicisi o ana kadar ifa etmiş olduğu
edimler için tüketiciden hizmetten faydalandığı oranda uygun bir karşılık
talep edebilir.
(8) 14/9/1972 tarihli ve 1618 sayılı
Seyahat Acentaları ve Seyahat Acentaları Birliği
Kanununun zorunlu sigorta ile ilgili hükümleri saklı olmak üzere, paket tur
düzenleyicisi sözleşmenin hiç veya gereği gibi ifa edilmemesi nedeniyle
tüketicinin uğradığı her türlü zarardan sorumludur. Tüketici boşa harcanan
tatil zamanı için de uygun bir tazminat talep edebilir.
(9) Ticari veya mesleki faaliyetleri
çerçevesinde paket tur hizmetinden faydalanan kişiler de tüketici olarak
kabul edilir.
(10) Ön bilgilendirme, sözleşmenin içeriği,
paket turun devri, sözleşmede değişiklik yapılmasının koşulları ve bu
hâllerde tüketicinin hakları, paket turun iptal edilmesinin sonuçları, paket
tur düzenleyicisinin ve aracısının sorumlulukları, tüketicinin hangi hâllerde
tazminat talep edebileceği, sözleşmeden dönme ve sonuçları ile diğer uygulama
usul ve esasları yönetmelikle belirlenir.
Abonelik sözleşmeleri
MADDE 52
(1) Abonelik sözleşmesi, tüketicinin, belirli
bir mal veya hizmeti sürekli veya düzenli aralıklarla edinmesini sağlayan
sözleşmelerdir.
(2) Yazılı veya mesafeli olarak kurulan bu
sözleşmelerin bir nüshasının kâğıt üzerinde veya kalıcı veri saklayıcısı ile
tüketiciye verilmesi zorunludur.
(3) Belirli süreli abonelik sözleşmelerine
sözleşmenin belirlenen süre kadar uzayacağına ilişkin hükümler konulamaz;
ancak abonelik sözleşmesinin kurulmasından sonra, sözleşmenin sona ereceği
tarihe kadar tüketicinin talepte bulunması veya onay vermesi hâlinde abonelik
sözleşmesi uzatılabilir.
(4) Tüketici, belirsiz süreli veya süresi bir
yıldan daha uzun olan belirli süreli abonelik sözleşmesini herhangi bir gerekçe
göstermeksizin ve cezai şart ödemeksizin istediği zaman feshetme hakkına
sahiptir. Süresi bir yıldan az olan belirli süreli abonelik sözleşmesinde
satıcı veya sağlayıcı tarafından sözleşme koşullarında değişiklik yapılması
hâlinde de tüketici sözleşmeyi feshedebilir. Fesih bildiriminin kâğıt
üzerinde veya kalıcı veri saklayıcısı ile satıcı veya sağlayıcıya yöneltilmiş
olması yeterlidir. Satıcı veya sağlayıcı, abonelik sözleşmesinin feshi için
sözleşmenin tesis edilmesini sağlayan yöntemden daha ağır koşullar içeren bir
yöntem belirleyemez.
(5) Satıcı veya sağlayıcı, tüketicinin
aboneliğe son verme isteğini yönetmelikle belirlenen süreler içinde yerine
getirmekle yükümlüdür. Aboneliğin belirlenen süreler içinde sona
erdirilmediği durumlarda, bu sürelerin bitiminden itibaren mal veya hizmetten
yararlanılmış olsa dahi, tüketiciden herhangi bir bedel talep edilemez.
Satıcı veya sağlayıcı, fesih bildiriminin hüküm ifade etmesinden itibaren on
beş gün içinde tüketici tarafından ödenmiş olan ücretin geri kalan kısmını
kesinti yapmaksızın iade etmekle yükümlüdür.
(6) Satıcı veya sağlayıcı, abonelik
sözleşmesinin feshedilmesi ile ilgili bildirim ve taleplere ilişkin işlemleri
yerine getirmek üzere gerekli tedbirleri almak ve gerektiğinde uygun bir
sistem kurup bu sistemi kesintisiz olarak açık tutmakla yükümlüdür.
(7) Sözleşmenin zorunlu içeriği, tüketici ile
satıcı ve sağlayıcının hak ve yükümlülükleri ile diğer uygulama usul ve
esasları yönetmelikle belirlenir.
Süreli yayın kuruluşlarınca
düzenlenen promosyon uygulamaları
MADDE 53
(1) Süreli yayın kuruluşlarınca düzenlenen ve
her ne amaç ve şekilde olursa olsun, bilet, kupon, iştirak numarası, oyun,
çekiliş ve benzeri yollarla süreli yayın dışında ikinci bir mal veya hizmetin
verilmesinin taahhüt edildiği veya
verildiği promosyon uygulamalarında, yönetmelikle belirlenen süreli
yayıncılık amaçlarına uygun kültürel mal veya hizmetler dışında başka bir mal
veya hizmet verilemez.
(2) Süreli yayının birden fazla sayıda satın
alınmasını gerektiren ve belirli bir zamana
yayılan promosyonuygulamalarının süresi; günlük süreli yayınlarda yetmiş
beş günü, haftalık süreli yayınlarda on sekiz haftayı, daha uzun süreli
yayınlarda ise on iki ayı geçemez.
(3) Süreli yayın
kuruluşu, promosyon uygulamasına ait reklamlarda uygulamaya konu
olan mal veya hizmetin Türkiye genelinde teslim ve ifa tarihlerine ilişkin
programını ilan etmek ve bu mal veya hizmetin teslim ve ifasını, promosyon
uygulamasının bitiminden itibaren kırk beş gün içinde yerine getirmek
zorundadır.
(4) Promosyon uygulaması süresince, süreli
yayının satış fiyatı, ikinci ürün olarak verilmesi taahhüt edilen mal veya
hizmetin yol açtığı maliyet artışı nedeniyle artırılamaz. Promosyon
uygulamasına konu olan mal veya hizmet bedelinin tamamının veya bir bölümünün
tüketici tarafından karşılanması istenemez.
(5) Promosyon uygulamasına konu olan mal veya
hizmet taahhüdü ve dağıtımı bölünerek yapılamaz ve bu mal veya hizmetin
ayrılmaz ya da tamamlayıcı parçaları da ayrı bir promosyon konusu
hâline getirilemez. Bu Kanunun uygulanmasında ikinci ürün olarak verilmesi
taahhüt edilen her bir mal veya hizmete ilişkin işlemler bağımsız
birpromosyon uygulaması olarak kabul edilir.
(6) Süreli yayın kuruluşları tarafından
düzenlenmeyen ancak süreli yayınla doğrudan veya dolaylı ilişkilendirilenpromosyon uygulamaları
da bu madde hükümlerine tabidir.
(7) Promosyon uygulamalarına ilişkin usul ve
esaslar yönetmelikle belirlenir.
BEŞİNCİ KISIM
Tüketicinin Bilgilendirilmesi ve Menfaatlerinin Korunması
Fiyat etiketi
MADDE 54
(1) Perakende satışa arz edilen malların
veya ambalajlarının yahut kaplarının üzerine kolaylıkla görülebilir ve
okunabilir şekilde tüketicinin ödeyeceği tüm vergiler dâhil satış fiyatı ve
birim fiyatını gösteren, üretim yeri ve ayırıcı özelliklerini içeren etiket
konulması; etiket konulması mümkün olmayan hâllerde aynı bilgileri kapsayan
listelerin görülebilecek şekilde uygun yerlere asılması
zorunludur. Hizmetlerin tarife ve fiyatlarını gösteren listeler de bu
madde hükmüne göre düzenlenerek asılır.
(2) Etiket, tarife ve fiyat listelerinde
belirtilen fiyat ile kasa fiyatı arasında fark olması durumunda tüketici
lehine olan fiyat uygulanır.
(3) İndirimli satışa konu edilen mal veya
hizmetlerin indirimli satış fiyatı, indirimden önceki fiyatı, tarife ve fiyat
listeleri ile etiketlerinde gösterilir. İndirimli satışa konu edilen mal veya
hizmetlerin indirimden önceki fiyattan daha düşük fiyatla satışa sunulduğunun
ispatı satıcı veya sağlayıcıya aittir.
(4) Bakanlık, belediyeler ve ilgili odalar, bu
madde hükümlerinin uygulanması ve izlenmesine ilişkin işleri yürütmekle
görevlidirler.
(5) Etiket, tarife ve fiyat listeleri,
indirimli satışlara ilişkin süre ile diğer uygulama usul ve esasları
yönetmelikle belirlenir.
Tanıtma ve kullanma kılavuzu
MADDE 55
(1) Tüketicinin kullanımına sunulan
malların tanıtım, kullanım, kurulum, bakım ve basit onarımına ilişkin Türkçe
tanıtma ve kullanma kılavuzuyla, gerektiğinde uluslararası sembol ve
işaretleri kapsayan etiketle satışa sunulması zorunludur.
(2) Malın güvenli kullanımına ilişkin
hususların malın üzerinde yer alması hâlinde yazılı ve sesli ifadelerin
Türkçe olması zorunludur.
(3) Malların ilgili teknik düzenlemesi
uyarınca kişinin sağlığı ile çevreye zararlı veya tehlikeli olabilmesi
durumunda, bu malın güvenli kullanılabilmesi için malın üzerine veya tanıtma
ve kullanma kılavuzuna bu durumla ilgili açıklayıcı bilgi ve uyarılar açıkça
görülecek ve okunacak şekilde konulur veya yazılır.
(4) Türkçe tanıtma ve kullanma kılavuzlarının
hazırlanması sorumluluğu üretici ve ithalatçıya; tüketiciye verilmesi ve
teslim edildiğinin ispat sorumluluğu ise satıcıya aittir.
(5) Hangi malların tanıtma ve kullanma
kılavuzu ve etiket ile satılmak zorunda olduğu ve bunlarda bulunması gereken
asgari unsurlar ile diğer uygulama usul ve esasları yönetmelikle belirlenir.
Garanti belgesi
MADDE 56
(1) Üretici ve ithalatçılar, tüketiciye
yönelik üretilen veya ithal edilen mallar için içeriği yönetmelikle
belirlenen bir garanti belgesi düzenlemek zorundadır. Bu belgenin tekemmül
ettirilerek tüketiciye verilmesi sorumluluğu satıcıya aittir.
(2) Garanti süresi malın teslim tarihinden
itibaren başlamak üzere asgari iki yıldır. Ancak, özelliği nedeniyle bazı
malların garanti şartları Bakanlıkça başka bir ölçü birimi ile
belirlenebilir.
(3) Tüketici bu Kanunun 11 inci maddesinde
belirtilen seçimlik haklarından onarım hakkını kullanmışsa, malın garanti
süresi içinde tekrar arızalanması veya tamiri için gereken azami sürenin
aşılması veya tamirinin mümkün bulunmadığının anlaşılması hâllerinde 11 inci maddede
yer alan diğer seçimlik haklarını kullanabilir. Satıcı tüketicinin talebini
reddedemez. Bu talebin yerine getirilmemesi durumunda satıcı, üretici ve
ithalatçı müteselsilen sorumludur.
(4) Hangi malların garanti belgesi ile
satılmak zorunda olduğu ile diğer uygulama usul ve esasları yönetmelikle
belirlenir.
İhtiyari garanti
MADDE 57
(1) İhtiyari garanti, tüketicinin yasal
hakları saklı kalmak kaydıyla mal veya hizmetle ilgili; değişim, onarım,
bakım, bedel iadesi ve benzeri hususlarda satıcı, sağlayıcı, üretici veya
ithalatçı tarafından verilen ilave taahhüdü ifade eder.
(2) İhtiyari garanti taahhüdü süresince,
taahhüt edilen hakların kullanılması nedeniyle tüketiciden masraf talep
edilemez.
(3) Taahhütte bulunan, taahhüdünün yanı sıra
ilgili reklam ve ilanlarında yer alan ifadelerle de bağlıdır. Bu taahhütte,
tüketicinin yasal haklarının saklı olduğu, garantiden faydalanma koşulları,
süresi, garanti verenin adı ile iletişim bilgileri yer almak zorundadır.
(4) İhtiyari garanti taahhüdünün tüketiciye yazılı
olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile verilmesi zorunludur.
(5) İhtiyari garanti taahhüdü, bu maddede
öngörülen özellikleri taşımasa bile taahhütte bulunanı bağlar.
Satış sonrası hizmetler
MADDE 58
(1) Üretici veya ithalatçılar,
ürettikleri veya ithal ettikleri mallar için Bakanlıkça belirlenen kullanım
ömrü süresince, satış sonrası bakım ve onarım hizmetlerini sağlamak
zorundadır.
(2) Üretici veya ithalatçılar, yönetmelikle
belirlenen mallar için Bakanlıkça onaylı satış sonrası hizmet yeterlilik belgesi
almak zorundadır.
(3) Bir malın yetkili servis istasyonlarındaki
tamir süresi, yönetmelikle belirlenen azami süreyi geçemez.
(4) Üretici veya ithalatçılar, yetkili servis
istasyonlarını kendileri kurabileceği gibi servis istasyonlarının verdiği hizmetlerden
sorumlu olmak şartıyla kurulu bulunan servis istasyonlarından veya servis
organizasyonlarından da faydalanabilir.
(5) Herhangi bir üretici veya ithalatçıya
bağlı olmaksızın faaliyette bulunan servis istasyonları da verdikleri
hizmetten dolayı tüketiciye karşı sorumludur.
(6) İthalatçının herhangi bir şekilde ticari
faaliyetinin sona ermesi hâlinde bakım ve onarım hizmetlerinin sunulmasından
garanti süresi boyunca satıcı, üretici ve yeni
ithalatçı müteselsilen sorumludur. Garanti süresi geçtikten sonra
ise kullanım ömrü süresince bakım ve onarım hizmetlerini üretici veya yeni
ithalatçı sunmak zorundadır.
(7) Servis istasyonlarının kuruluşu, işleyişi,
sayısı, özellikleri ile diğer uygulama usul ve esasları yönetmelikle
belirlenir.
Tüketicinin bilinçlendirilmesi
MADDE 59
(1) Tüketicinin bilinçlendirilmesi konusunda
örgün ve yaygın eğitim kurumlarının ders programlarına, Bakanlığın görüşü
alınarak Millî Eğitim Bakanlığınca gerekli ilaveler yapılır.
(2) Ülke genelinde yayın yapan radyo ve
televizyon kuruluşları 08.00-22.00 saatleri arasında, ayda on beş dakikadan
az olmamak üzere tüketicinin bilinçlendirilmesi amacıyla yayınlar yapmak
zorundadır. Yapılan yayınların tarih, saat, süre ve içerik bilgileri liste
hâlinde her ay düzenli olarak Radyo ve Televizyon Üst Kuruluna bildirilir. Bu
saatler dışında yapılan yayınlar, aylık on beş dakikalık süreye dâhil
edilmez. Bu süreler, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu tarafından denetlenir ve
sonuçları Bakanlığa bildirilir.
Tüketici ödülleri
MADDE 60
(1) Tüketici ödülleri, tüketicinin
korunması ve bilinçlendirilmesi ile yasal haklarını kullanmaları konusunda
özendirilmesi amaçlarına yönelik olarak verilen ödüllerdir.
(2) Tüketici ödülü ve benzeri isimler altında
verilen ödüllerin herhangi bir menfaat temin edilmeksizin verilmesi ve bu
ödüllerin önceden ilan edilen objektif kriterlere dayanması
esastır.
(3) Tüketici ödülü verilmesine ilişkin usul ve
esaslar yönetmelikle belirlenir.
ALTINCI KISIM
Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar
Ticari reklam
MADDE 61
(1) Ticari reklam, ticaret, iş, zanaat
veya bir meslekle bağlantılı olarak; bir mal veya hizmetin satışını ya da
kiralanmasını sağlamak, hedef kitleyi oluşturanları bilgilendirmek veya ikna
etmek amacıyla reklam verenler tarafından herhangi bir mecrada yazılı,
görsel, işitsel ve benzeri yollarla gerçekleştirilen pazarlama iletişimi
niteliğindeki duyurulardır.
(2) Ticari reklamların Reklam Kurulunca
belirlenen ilkelere, genel ahlaka, kamu düzenine, kişilik haklarına uygun,
doğru ve dürüst olmaları esastır.
(3) Tüketiciyi aldatıcı veya onun tecrübe ve
bilgi noksanlıklarını istismar edici, can ve mal güvenliğini tehlikeye
düşürücü, şiddet hareketlerini ve suç işlemeyi özendirici, kamu sağlığını
bozucu, hastaları, yaşlıları, çocukları ve engellileri istismar edici ticari
reklam yapılamaz.
(4) Reklam olduğu açıkça belirtilmeksizin
yazı, haber, yayın ve programlarda, mal veya hizmetlere ilişkin isim,
marka, logo veya diğer ayırt edici şekil veya ifadelerle ticari
unvan veya işletme adlarının reklam yapmak amacıyla yer alması ve tanıtıcı
mahiyette sunulması örtülü reklam olarak kabul edilir. Her türlü iletişim
aracında sesli, yazılı ve görsel olarak örtülü reklam yapılması yasaktır.
(5) Aynı ihtiyaçları karşılayan ya da aynı
amaca yönelik rakip mal veya hizmetlerin karşılaştırmalı reklamı yapılabilir.
(6) Reklam verenler ticari reklamlarında yer
alan iddiaların doğruluğunu ispatla yükümlüdür.
(7) Reklam verenler, reklam ajansları ve mecra
kuruluşları bu madde hükümlerine uymakla yükümlüdür.
(8) Ticari reklamlara ilişkin getirilecek
sınırlamalar ile bu reklamlarda uyulması gereken usul ve esaslar yönetmelikle
belirlenir.
Haksız ticari uygulamalar
MADDE 62
(1) Bir ticari uygulamanın; mesleki
özenin gereklerine uymaması ve ulaştığı ortalama tüketicinin ya da yöneldiği
grubun ortalama üyesinin mal veya hizmete ilişkin ekonomik davranış biçimini
önemli ölçüde bozması veya önemli ölçüde bozma ihtimalinin olması durumunda
haksız olduğu kabul edilir. Özellikle aldatıcı veya saldırgan nitelikte olan
uygulamalar ile yönetmelik ekinde yer alan uygulamalar haksız ticari uygulama
olarak kabul edilir. Tüketiciye yönelik haksız ticari uygulamalar yasaktır.
(2) Ticari uygulamanın haksız olduğunun iddia
edilmesi hâlinde, ticari uygulamada bulunan, bu uygulamasının haksız ticari
uygulama olmadığını ispatla yükümlüdür.
(3) Haksız ticari uygulamanın reklam yoluyla
gerçekleştirildiği hâllerde bu Kanunun 61 inci maddesi hükümleri uygulanır.
(4) Haksız ticari uygulamaların tespit
edilmesine ve bunların denetlenmesine ilişkin usul ve esaslar ile her
hâlükârda haksız ticari uygulama olarak kabul edilecek uygulamalar
yönetmelikle belirlenir.
Reklam Kurulu
MADDE 63
(1) Ticari reklamlarda uyulması gereken
ilkeleri belirleme ve haksız ticari uygulamalara karşı tüketiciyi korumaya
yönelik düzenlemeleri yapma, bu hususlar çerçevesinde inceleme ve
gerektiğinde denetim yapma, inceleme ve denetim sonucuna göre durdurma veya
aynı yöntemle düzeltme veya idari para cezası veya gerekli görülen hâllerde
de üç aya kadar tedbiren durdurma cezası verme hususlarında görevli
bir Reklam Kurulu oluşturulur. Kurultedbiren durdurma kararı verme
yetkisini Reklam Kurulu Başkanına devredebilir. Kurulun kararları Bakanlıkça
uygulanır.
(2) Başkanlığı, Bakanın görevlendireceği
ilgili Genel Müdür tarafından yürütülen Reklam Kurulu;
a) Bakanlığın ilgili Genel Müdür yardımcıları
arasından görevlendireceği bir üye,
b) Adalet Bakanlığının, bu Bakanlıkta idari
görevlerde çalışan hâkim veya savcılar arasından görevlendireceği bir üye,
c) Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının
görevlendireceği bir üye,
ç) Sağlık Bakanlığının görevlendireceği bir
üye,
d) Kültür ve Turizm Bakanlığının
görevlendireceği bir üye,
e) Radyo ve Televizyon Üst Kurulunun
görevlendireceği bir üye,
f) Türk Standartları Enstitüsünden bir üye,
g) Ankara, İstanbul ve İzmir büyükşehir
belediyelerinin kendi aralarından seçeceği bir üye,
ğ) Yükseköğretim Kurulunun, reklamcılık,
iletişim veya ticaret hukuku alanında uzman öğretim üyeleri arasından
görevlendireceği bir üye,
h) Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin,
Türkiye Medya ve İletişim Meclisi üyeleri arasından görevlendireceği bir üye,
ı) Türkiye Esnaf ve Sanatkârları
Konfederasyonunun görevlendireceği bir üye,
i) Tüketici Konseyinin Konseye katılan
tüketici örgütü temsilcileri arasından seçeceği bir üye,
j) Reklam verenler derneklerinin veya varsa
üst kuruluşlarının seçeceği bir üye,
k) Reklamcılar derneklerinin veya varsa üst
kuruluşlarının seçeceği bir üye,
l) Türk Eczacıları Birliğinin görevlendireceği
eczacı bir üye,
m) Türk Diş Hekimleri Birliğinin görevlendireceği
diş hekimi bir üye,
n) Türk Tabipleri Birliği Merkez Konseyinin
görevlendireceği doktor bir üye,
o) Türkiye Barolar Birliğinin görevlendireceği
avukat bir üye,
olmak üzere başkan dâhil on dokuz üyeden
oluşur.
(3) Kurul üyelerinin görev süreleri üç yıldır.
Süresi bitenler yeniden görevlendirilebilir veya seçilebilir. Üyelikler
herhangi bir sebeple boşaldığı takdirde boşalan üyeliklere ikinci fıkra
esasları dâhilinde bir ay içinde görevlendirme veya seçim yapılır. Süresi
dolan üyenin görevi, yeni üye görevine başlayıncaya kadar devam eder.
(4) Kurul ayda en az bir defa veya ihtiyaç
duyulduğu her zaman Başkanın çağrısı üzerine toplanır.
(5) Kurul, Başkan dâhil en az on bir üyenin
hazır bulunması ile toplanır ve toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile
karar verir. Oyların eşit olması hâlinde Başkanın oy kullandığı taraf
çoğunluğu sağlar.
(6) Bakanlıkça, Kurulun karar vermesine
yardımcı olmak üzere sektörel alanlarda ihtisas komisyonları
kurulur. Komisyonlar, başkan dâhil en az üç en fazla beş kişiden oluşur.
(7) Kurul Başkan ve üyeleri ile ihtisas
komisyonu başkan ve üyelerine ödenecek huzur hakkı ve huzur ücreti ile buna
ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bakanlıkça
belirlenir.
(8) Kurul, incelemesini ilgili belgelerin yer
aldığı dosya üzerinden yapar. Kurulun sekretarya hizmetleri Genel Müdürlük
tarafından yerine getirilir.
(9) Kurul, gerekli gördüğü takdirde özel
uzmanlık gerektiren hususlarla ilgili olarak ihtisas sahibi üniversiteler,
özel hukuk tüzel kişileri ile gerçek kişilerin görüşlerine başvurabilir.
(10) Kurul kararları, tüketicilerin
bilgilendirilmesi, aydınlatılması ve ekonomik çıkarlarının korunması amacıyla
Bakanlıkça açıklanır.
(11) Reklam Kurulunun ve ihtisas
komisyonlarının kuruluşu, görevleri, çalışma usul ve esasları ile sekretarya
hizmetleri ve diğer hususlar yönetmelikle belirlenir.
YEDİNCİ KISIM
Tüketici Kuruluşları
BİRİNCİ BÖLÜM
Tüketici Konseyi ve Reklam Konseyi
Tüketici Konseyi
MADDE 64
(1) Tüketici sorunlarının ve ihtiyaçlarının
belirlenmesi ile çıkarlarının korunmasına ilişkin gerekli tedbirleri
araştırmak ve bu Kanunun uygulanmasına yönelik tedbirlere dair görüşleri
öncelikle ele alınmak üzere ilgili mercilere iletmek amacıyla yılda en az bir
kez Bakanlığın koordinatörlüğünde Tüketici Konseyi toplanır.
(2) Tüketici Konseyine kamu kurum ve
kuruluşlarından gelen temsilcilerin sayısı, hiçbir şekilde Konseyin toplam
üye sayısının yüzde ellisinden fazla olamaz.
(3) Tüketici Konseyinin üyeleri, çalışma usul
ve esasları ile diğer hususlar yönetmelikle belirlenir.
Reklam Konseyi
MADDE 65
(1) Reklam politikalarının oluşturulması
ve uygulanması ile ilgili olarak çağdaş iletişim uygulamalarını takip etmek,
reklam sektörünün ve reklam denetim işlevinin geliştirilmesine yönelik
araştırma ve çalışmalar yapmak, bu alanda görüş ve önerilerde bulunmak ve bu
görüş ve önerileri ilgili mercilere iletmek amacıyla yılda en az bir kez
Bakanlığın koordinatörlüğünde Reklam Konseyi toplanır.
(2) Reklam Konseyine kamu kurum ve
kuruluşlarından gelen temsilcilerin sayısı, hiçbir şekilde Konseyin toplam
üye sayısının yüzde ellisinden fazla olamaz.
(3) Reklam Konseyinin üyeleri, çalışma usul ve
esasları ile diğer hususlar yönetmelikle belirlenir.
İKİNCİ BÖLÜM
Tüketici Hakem Heyeti
Kuruluşu ve görev alanı
MADDE 66
(1) Bakanlık, tüketici işlemleri ile
tüketiciye yönelik uygulamalardan doğabilecek uyuşmazlıklara çözüm bulmak
amacıyla il merkezlerinde ve yeterlilik şartları yönetmelikle belirlenen ilçe
merkezlerinde en az bir tüketici hakem heyeti oluşturmakla görevlidir.
(2) Başkanlığı illerde ticaret il müdürü,
ilçelerde ise kaymakam veya bunların görevlendireceği bir memur tarafından
yürütülen tüketici hakem heyeti;
a) Belediye başkanının konunun uzmanı belediye
personeli arasından görevlendireceği bir üye,
b) Baronun, mensupları arasından
görevlendireceği bir üye,
c) Satıcının tacir olduğu uyuşmazlıklarda
ticaret ve sanayi odasının ya da bunların ayrı ayrı örgütlendiği
yerlerde ticaret odasının; satıcının esnaf ve sanatkâr olduğu
uyuşmazlıklarda, illerde esnaf ve sanatkârlar odaları birliğinin, ilçelerde
ise en fazla üyeye sahip esnaf ve sanatkârlar odasının görevlendireceği bir
üye,
ç) Tüketici örgütlerinin kendi aralarından
seçecekleri bir üye,
olmak üzere başkan dâhil beş üyeden
oluşur. Başkan ve üyelerin bu fıkrada yer alan niteliklere sahip yedekleri de
ayrıca belirlenir.
(3) Tüketici hakem heyetinin oluşumunun
sağlanamadığı yerlerde noksan üyelikler, yönetmelikle belirlenen üyelik
niteliklerine sahip Devlet memurları arasından illerde ticaret il müdürü,
ilçelerde ise kaymakam tarafından tamamlanır.
Raportör
MADDE 67
(1) Raportörler il ve ilçe merkezlerinde
kurulu bulunan tüketici hakem heyetlerinde istihdam edilebilir. Raportör
sayısının yeterli olmadığı illerde ticaret il müdürü tarafından ticaret il müdürlüğü
personeli arasından, ilçelerde ise kaymakam tarafından ilçede görevli Devlet
memurları arasından yeterli sayıda raportör görevlendirilir.
(2) Tüketici hakem
heyeti raportörleri, heyetin çalışmalarına ve kararlarına esas olacak
dosyaları hazırlamak ve uyuşmazlığa ilişkin raporu sunmakla görevlidir.
Başvuru
MADDE 68
(1) Değeri iki bin Türk Lirasının
altında bulunan uyuşmazlıklarda ilçe tüketici hakem heyetlerine, üç bin Türk
Lirasının altında bulunan uyuşmazlıklarda il tüketici hakem heyetlerine, büyükşehir
statüsünde bulunan illerde ise iki bin Türk Lirası ile üç bin Türk Lirası
arasındaki uyuşmazlıklarda il tüketici hakem heyetlerine başvuru zorunludur.
Bu değerlerin üzerindeki uyuşmazlıklar için tüketici hakem heyetlerine
başvuru yapılamaz.
(2) Tüketici hakem heyetleri kendilerine
yapılan başvuruları gereğini yapmak üzere kabul etmek zorundadır.
(3) Başvurular, tüketicinin yerleşim yerinin
bulunduğu veya tüketici işleminin yapıldığı yerdeki tüketici hakem heyetine
yapılabilir. Tüketici hakem heyetinin bulunmadığı yerlerde ise başvuruların
nerelere yapılacağı ve bu başvuruların hangi tüketici hakem heyetince karara
bağlanacağı yönetmelikle belirlenir.
(4) Bu maddede belirtilen parasal sınırlar her
takvim yılı başından itibaren geçerli olmak üzere, o yıl
için 4/1/1961tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298
inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilan edilen yeniden değerleme
oranında artırılarak uygulanır. Bu artışların hesabında on Türk Lirasının
küsuru dikkate alınmaz.
(5) Bu madde tüketicilerin ilgili mevzuatına
göre alternatif uyuşmazlık çözüm mercilerine başvurmasına engel değildir.
İnceleme
MADDE 69
(1) Tüketici hakem heyetleri uyuşmazlık
konusuna ilişkin her türlü bilgi ve belgeyi taraflardan, ilgili kurum veya
kuruluşlardan isteyebilir.
Karar ve karara itiraz
MADDE 70
(1) İl ve ilçe tüketici hakem heyetinin
verdiği kararlar tarafları bağlar.
(2) Tüketici hakem heyeti
kararları 11/2/1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu
hükümlerine göre taraflara tebliğ edilir. Tüketici hakem heyetinin kararları,
İcra ve İflâs Kanununun ilamların yerine getirilmesi hakkındaki hükümlerine
göre yerine getirilir.
(3) Taraflar, tüketici hakem heyetinin
kararlarına karşı tebliğ tarihinden itibaren on beş gün içinde tüketici hakem
heyetinin bulunduğu yerdeki tüketici mahkemesine itiraz edebilir. İtiraz,
tüketici hakem heyeti kararının icrasını durdurmaz. Ancak talep edilmesi
şartıyla hâkim, tüketici hakem heyeti kararının icrasını tedbir yoluyla
durdurabilir.
(4) İtiraz olunan kararın, esas yönünden
kanuna uygun olup da, kanunun olaya uygulanmasında hata edilmiş olmasından
dolayı itirazın kabul edilmesi gerektiği veya kanuna uymayan husus hakkında
yeniden yargılamayı gerektirmediği takdirde tüketici mahkemesi evrak
üzerinde, kararı değiştirerek veya düzelterek onama kararı verebilir.
Tarafların kimliklerine, ticari unvanlarına ait yanlışlıklarla, yazı, hesap
veya diğer açık ifade yanlışlıkları hakkında da bu hüküm uygulanır. Karar,
usule ve kanuna uygun olup da gösterilen gerekçe doğru bulunmazsa, gerekçe
değiştirilerek veya düzeltilerek onanır.
(5) Tüketici hakem heyeti kararlarına karşı
yapılan itiraz üzerine tüketici mahkemesinin vereceği karar kesindir.
(6) Tüketici hakem heyetlerinin tüketici
lehine verdiği kararlara karşı açılan itiraz davalarında, kararın iptali
durumunda tüketici aleyhine, avukatlık asgari ücret tarifesine
göre nisbi tarife üzerinden vekâlet ücretine hükmedilir.
(7) Uyuşmazlıkla ilgili olarak tüketici hakem
heyeti tarafından tüketici aleyhine verilen kararlarda tebligat ve bilirkişi
ücretleri Bakanlıkça karşılanır. Uyuşmazlığın tüketicinin lehine sonuçlanması
durumunda ise, tebligat ve bilirkişi ücretleri 21/7/1953 tarihli ve
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre
karşı taraftan tahsil olunarak bütçeye gelir kaydedilir.
Huzur hakkı ve ücreti
MADDE 71
(1) Tüketici hakem heyeti başkan ve
üyelerine, raportör olarak görevlendirilen diğer kamu personeline
ödenecek huzur hakkı ve huzur ücreti ile bilirkişi ücreti ve bu ödemelere
ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığının uygun görüşü alınarak Bakanlıkça
belirlenir.
Diğer hususlar
MADDE 72
(1) Tüketici hakem heyetlerinin
kurulması, çalışma usul ve esasları, raportörlerin nitelikleri ile
bilirkişilik müessesesine ilişkin usul ve esaslar ile diğer hususlar
yönetmelikle belirlenir.
SEKİZİNCİ KISIM
Yargılama, Denetim ve Cezaya İlişkin Hükümler
Tüketici mahkemeleri
MADDE 73
(1) Tüketici işlemleri ile tüketiciye
yönelik uygulamalardan doğabilecek uyuşmazlıklara ilişkin davalarda tüketici mahkemeleri
görevlidir.
(2) Tüketici mahkemeleri nezdinde Bakanlık,
tüketiciler ve tüketici örgütleri tarafından açılan
davalar 2/7/1964tarihli ve 492 sayılı Harçlar Kanununda düzenlenen
harçlardan muaftır.
(3) Tüketici örgütleri üst kuruluşlarınca
açılacak davalarda bilirkişi ücreti ve davanın davacı aleyhine sonuçlanması
durumunda, hükmedilen vekâlet ücreti Bakanlıkça karşılanır. Davanın, davalı
aleyhine sonuçlanması durumunda, bilirkişi ücreti Amme Alacaklarının Tahsil
Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre davalıdan tahsil olunarak bütçeye gelir
kaydedilir.
(4) Tüketici mahkemelerinde görülecek
davalar 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri
Kanununun Altıncı Kısım hükümlerine göre yürütülür.
(5) Tüketici davaları, tüketicinin yerleşim
yerinin bulunduğu yerdeki tüketici mahkemesinde de açılabilir.
(6) Tüketici örgütleri, ilgili kamu kurum ve
kuruluşları ile Bakanlık; haksız ticari uygulamalar ve ticari reklamlara
ilişkin hükümler dışında, genel olarak tüketicileri ilgilendiren ve bu Kanuna
aykırı bir durumun doğma tehlikesi olan hâllerde bunun önlenmesine veya
durdurulmasına ilişkin ihtiyati tedbir kararı alınması veya hukuka aykırı
durumun tespiti, önlenmesi veya durdurulması amacıyla tüketici mahkemelerinde
dava açabilir.
(7) Genel olarak tüketicileri ilgilendiren
davalarda davacı, verilen kararların yayımlanmasını talep edebilir. Talebin
mahkemece kabul edilmesi hâlinde bu karar, masrafları davalıdan alınmak üzere
ülke düzeyinde yayımlanan gazetelerden en az üçünde derhâl ilan edilir.
(8) Tüketici mahkemelerince verilen
kesinleşmiş kararlar, Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi üzerinden Bakanlığa
iletilir. Tüketici hakem heyetleri kararlarına karşı yapılan itiraz sonucu
verilen kararlar, kararı veren mahkeme tarafından ilgili tüketici hakem heyetine
gönderilir.
Üretimin veya satışın durdurulması ve malın
toplatılması
MADDE 74
(1) Satışa sunulan bir seri malın ayıplı
olduğunun tespiti, üretiminin veya satışının durdurulması, ayıbın ortadan
kaldırılması ve satış amacıyla elinde bulunduranlardan toplatılması için
Bakanlık, tüketiciler veya tüketici örgütleri dava açabilir.
(2) Satışa sunulan seri malın ayıplı olduğunun
mahkeme kararı ile tespit edilmesi hâlinde, mahkeme ayıbın niteliğine göre
malın satışını geçici olarak durdurma veya ayıbı giderme kararları verebilir.
Üretici veya ithalatçı mahkeme kararının tebliğ tarihinden itibaren en geç üç
ay içinde malın ayıbını ortadan kaldırmakla yükümlüdür. Malın ayıbının
ortadan kalkmasının imkânsız olması hâlinde mal, üretici veya ithalatçı
tarafından toplanır veya toplattırılır. Toplatılan mallar taşıdıkları
risklere göre kısmen veya tamamen imha edilir veya ettirilir. İmha edilen
malla ilgili tüketicinin dava ve tazminat hakları saklıdır.
(3) Satışa sunulan bir seri malın, tüketicinin
güvenliğini tehlikeye sokan bir ayıp taşıması durumunda Ürünlere İlişkin
Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun hükümleri saklıdır.
Denetim
MADDE 75
(1) Bu Kanunun uygulanmasında, Bakanlık
müfettişleri, gümrük ve ticaret denetmenleri ile Bakanlıkça görevlendirilecek
personel, mal veya hizmet sunulan her yerde denetleme, inceleme ve araştırma
yapmaya yetkilidir.
(2) Bu Kanun kapsamına giren hususlarda,
yetkili ve görevli kişi veya kuruluşlara her türlü bilgi ve belgenin doğru
olarak gösterilmesi veya istenmesi hâlinde belgelerin aslının veya onaylı
kopyalarının verilmesi zorunludur.
Tüketici ürünü ve hizmet denetimi
MADDE 76
(1) Tüketici ürünü; hizmet sektöründe
kullanılanlar dâhil olmak üzere tüketicilerin kullanması için tasarlanan veya
makul koşullarda tüketiciler tarafından kullanılması öngörülen, gerek ticari
faaliyetler sonucunda gerekse başka yollarla tedarik edilen veya
kullanılabilir hâle getirilen yeni, kullanılmış veya ıslah edilmiş her türlü
üründür.
(2) Üretici veya dağıtıcının, tüketiciye açıkça
bilgi vermesi kaydıyla antika olan veya kullanılmadan önce tamir veya ıslah
edilmesi gereken ikinci el ürünler birinci fıkra kapsamında değerlendirilmez.
(3) Tüketici ürünleri ile tüketiciye sunulan
hizmetler; can ve mal güvenliğine ve çevreye zarar vermemeli, uygulanması
zorunlu her türlü idari ve teknik düzenlemeye uygun olmalıdır.
(4) Bakanlık sorumlu olduğu tüketici
ürünlerinin piyasa gözetimi ve denetimini Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın
Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun hükümlerine göre yerine getirmekle
görevlidir.
Ceza hükümleri
MADDE 77
(1) Bu Kanunun 4 üncü, 6 ncı, 7 nci,
18 inci, 19 uncu, 20 nci, 21 inci, 23 üncü, 26 ncı, 30 uncu, 33
üncü, 35 inci, 48 inci, 49 uncu, 51 inci, 52 nci, 54 üncü ve
57 nci maddelerinde belirtilen yükümlülüklere aykırı hareket
edenler hakkında aykırılığı tespit edilen her bir işlem veya sözleşme için
iki yüz Türk Lirası idari para cezası uygulanır.
(2) Bu Kanunun 5 inci maddesi uyarınca
belirlenen haksız şartların tüketici sözleşmelerinde kullanılması durumunda,
Bakanlıkça verilecek süre içinde bu haksız şartın sözleşme metninden
çıkarılmaması hâlinde, aykırılığın tespit edildiği her bir sözleşme için iki
yüz Türk Lirası idari para cezası uygulanır.
(3) Bu Kanunun 24 üncü, 25 inci, 27 nci,
28 inci, 29 uncu, 34 üncü, 36 ncı, 37 nci, 38 inci, 39 uncu, 41
inci, 43 üncü, 45 inci, 46 ncı maddeleri ile 31 inci maddesinin
birinci, ikinci ve dördüncü, 40 ıncı maddesinin ikinci,
47 ncimaddesinin üçüncü, dördüncü, beşinci, yedinci ve
50 nci maddesinin dördüncü, beşinci, altıncı, yedinci, dokuzuncu ve
on birinci fıkralarında belirtilen yükümlülüklere aykırı hareket edenler
hakkında aykırılığı tespit edilen her bir işlem veya sözleşme için bin Türk
Lirası idari para cezası uygulanır.
(4) Bu Kanunun 44 üncü maddesinde belirtilen
yükümlülüklere aykırı hareket edenler hakkında teslim edilmeyen her konut
için yirmi bin Türk Lirası, 50 nci maddesinin onuncu fıkrasına
aykırı hareket edenler hakkında aykırılığı tespit edilen her bir işlem veya
sözleşme için bin Türk Lirası idari para cezası uygulanır.
(5) Bu Kanunun 40 ıncı maddesinin
üçüncü fıkrası ile 47 nci ve 50 nci maddelerinin ikinci
fıkralarında belirtilen yükümlülüklere aykırı hareket edenler hakkında yüz
bin Türk Lirası idari para cezası uygulanır.
(6) Bu Kanunun 55 inci ve
56 ncı maddelerinde belirtilen yükümlülüklere aykırı hareket eden
üretici ve ithalatçı hakkında piyasaya arz edilen; satıcı hakkında tüketiciye
satışı yapılan her bir mal için iki yüz Türk Lirası idari para cezası
uygulanır.
(7) Bu Kanunun 60 ıncı maddesinde
belirtilen hususlara aykırı olarak ödül verenler hakkında yüz bin Türk Lirası
idari para cezası uygulanır.
(8) Bu Kanunun 31 inci maddesinin üçüncü
fıkrasında, 42 nci maddesinde ve 50 nci maddesinin
sekizinci fıkrasında belirtilen yükümlülüklere aykırı hareket edenlere bu
aykırılığın giderilmesi için bir ay süre verilir. Bu süre sonunda aykırılığın
giderilmemesi hâlinde 31 inci maddenin üçüncü fıkrasına aykırı hareket eden
kart çıkaran kuruluşlara beş milyon Türk Lirası, 42 nci maddeye ve
50 nci maddenin sekizinci fıkrasına aykırı hareket edenler hakkında
beş yüz bin Türk Lirası idari para cezası uygulanır.
(9) Bu Kanunun 53 üncü maddesinde belirtilen
yükümlülüklere aykırı hareket eden süreli yayın kuruluşları hakkında beş bin
Türk Lirası; aykırılık ülke genelinde dağıtımı yapılan süreli yayın ile
gerçekleştirilmiş ise yüz bin Türk Lirası idari para cezası uygulanır. Süreli
yayın kuruluşu, kampanyayı ve kampanyaya ilişkin her türlü reklam ve ilanı da
durdurur. Aykırılığın devamı hâlinde, reklam ve ilanın durdurma
zorunluluğunun doğduğu tarihten itibaren her sayı/gün için on bin Türk Lirası
idari para cezası uygulanır.
(10) Bu Kanunun 58 inci maddesine aykırı
davranan üretici ve ithalatçılar hakkında, satış sonrası hizmet yeterlilik
belgesinin alınmaması durumunda yüz bin Türk Lirası; kurulmayan her bir
servis istasyonu için on bin Türk Lirası; servis istasyonlarında tespit
edilen eksiklik ve aykırılıklarla ilgili olarak her bir servis istasyonu için
bin Türk Lirası idari para cezası uygulanır.
(11) Bu Kanunun 59 uncu maddesinin ikinci
fıkrasında belirtilen yükümlülüklere aykırı hareket eden radyo ve
televizyonlar hakkında on bin Türk Lirası idari para cezası uygulanır.
(12) Bu Kanunun 61 inci maddesinde belirtilen
yükümlülüklere aykırı hareket eden reklam verenler, reklam ajansları ve mecra
kuruluşları hakkında durdurma veya aynı yöntemle düzeltme veya idari para
cezası ve gerekli görülen hâllerde de üç aya
kadar tedbiren durdurma cezası uygulanır. Reklam Kurulu, ihlalin
niteliğine göre bu cezaları birlikte veya ayrı ayrı verebilir.
Aykırılık;
a) Yerel düzeyde yayın yapan televizyon kanalı
aracılığı ile gerçekleşmiş ise on bin Türk Lirası,
b) Ülke genelinde yayın yapan televizyon
kanalı aracılığı ile gerçekleşmiş ise iki yüz bin Türk Lirası,
c) Süreli yayınlar aracılığıyla gerçekleşmiş
ise (a) ve (b) bentlerinde belirtilen cezaların yarısı,
ç) Yerel düzeyde yayın yapan radyo kanalı
aracılığı ile gerçekleşmiş ise beş bin Türk Lirası,
d) Ülke genelinde yayın yapan radyo kanalı
aracılığı ile gerçekleşmiş ise elli bin Türk Lirası,
e) İnternet aracılığı ile gerçekleşmiş ise
elli bin Türk Lirası,
f) Kısa mesaj aracılığı ile gerçekleşmiş ise
yirmi beş bin Türk Lirası,
g) Diğer mecralar aracılığı ile gerçekleşmiş
ise beş bin Türk Lirası,
idari para cezası verilir. Reklam Kurulu,
idari işleme konu ihlalin bir yıl içinde tekrar edilmesi hâlinde yukarıda
belirtilen idari para cezalarını on katına kadar uygulayabilir.
(13) Bu Kanunun 62 nci maddesinde
belirtilen yükümlülüklere aykırı hareket edenler hakkında haksız ticari
uygulamanın üç aya kadar tedbiren durdurulması veya durdurulması
yaptırımı veya beş bin Türk Lirası idari para cezası uygulanır. Kurul,
ihlalin niteliğine göre bu cezaları birlikte veya
ayrı ayrı verebilir. İdari para cezası, aykırılık ülke genelinde
gerçekleşmiş ise elli bin Türk Lirası olarak uygulanır. Aykırılığın reklam
yoluyla gerçekleştirildiğinin tespiti hâlinde bu maddenin on ikinci fıkra
hükümleri uygulanır.
(14) Bu Kanunun 74 üncü maddesinde belirtilen
yükümlülüklere aykırı hareket eden üretici veya ithalatçılar hakkında yüz bin
Türk Lirası; 79 uncu maddesinin birinci fıkrasında belirtilen yükümlülüklere
aykırı hareket edenler hakkında beş bin Türk Lirası idari para cezası
uygulanır.
(15) Bu Kanunun 75 inci maddesinin ikinci
fıkrasında belirtilen yükümlülüklere aykırı hareket edenler hakkında yedi gün
içinde bilgi ve belgelerin doğru olarak verilmesi veya yerinde inceleme
imkânının sağlanması ihtar edilir. İhtara rağmen aykırılığın devamı hâlinde
yirmi beş bin Türk Lirasından az olmamak üzere aykırılığın tespitinden bir
önceki maliyıl sonunda oluşan yıllık gayrisafi gelirlerinin yüzde birine
kadar idari para cezası verilir. Aykırı fiilin bir yıl içinde tekrar edilmesi
hâlinde idari para cezası iki misli olarak uygulanır.
(16) Bu Kanunun 76 ncı maddesinin
üçüncü fıkrasında belirtilen yükümlülüklere aykırı hizmet sağlayan
sağlayıcılar hakkında her bir işlem için iki yüz Türk Lirası idari para
cezası uygulanır.
(17) Bu Kanunun 80 inci maddesine aykırı
olarak piramit satış sistemini başlatan, düzenleyen veya toplantı, elektronik
posta veya diğer birçok kimsenin de katılımını sağlamaya elverişli
yöntemlerle yayan veya böyle bir sistemin diğer bir şekilde yayılmasını
ticari amaçlarla destekleyenler hakkında 26/9/2004 tarihli ve 5237
sayılı Türk Ceza Kanununun ilgili hükümleri uygulanır.
(18) Yukarıda belirtilenlerin dışında kalan
ancak bu Kanunun getirdiği yükümlülükler ile Bakanlıkça yönetmelik veya
tebliğle belirlenen tedbirlere uymayanlar hakkında bin Türk Lirasından elli
bin Türk Lirasına kadar idari para cezası verilir.
(19) Bu maddenin sekizinci, dokuzuncu, on
ikinci ve on üçüncü fıkralarındaki idari para cezaları hariç olmak üzere,
aykırılığın tespit edildiği tarih itibarıyla bir takvim yılında uygulanan
toplam idari para cezası tutarının yirmi beş bin Türk Lirasını aştığı
durumlarda, bu miktardan az olmamak ve yüz milyon Türk Lirasını geçmemek
üzere toplam idari para cezası tutarı;
a) Cezaya muhatap gerçek ya da tüzel kişinin,
aykırılığın tespitinden bir önceki mali yıl sonunda oluşan yıllık
gayrisafi gelirlerinin yüzde beşini aşamaz. Bir önceki yıl gayrisafi
gelirinin oluşmaması hâlinde, tespit tarihi itibarıyla oluşan gayrisafi
geliri dikkate alınır. Gayrisafi gelirlerinin bildirilmediği veya yanlış
bildirildiği durumlarda bu bent hükmü uygulanmaz.
b) Bankalar, tüketici kredisi veren finansal
kuruluşlar ve kart çıkaran kuruluşlar için, kamuya açıklanan en son finansal
tablolarda yayınlanan öz kaynağının binde beşini aşamaz.
(20) Bu Kanuna göre idari yaptırım
uygulanması, diğer kanunlar gereği yapılacak işlemleri engellemez. Bakanlık,
bu maddenin uygulanmasında oluşacak tereddütleri gidermeye yetkilidir.
Cezalarda yetki ve itiraz
MADDE 78
(1) Bu Kanunun 77 nci maddesinin
ikinci, yedinci, sekizinci, dokuzuncu ve on birinci fıkralarındaki idari yaptırımlar
Bakanlık tarafından verilir; on ikinci ve on üçüncü fıkraları uyarınca Reklam
Kurulu tarafından karar verilen idari yaptırımlar Bakanlık tarafından
uygulanır. Diğer fıkralarındaki idari yaptırımlar ise yaptırım uygulananın
merkezinin bulunduğu valilik tarafından verilir.
(2) Bu Kanun hükümlerine göre verilen idari
yaptırım kararlarına karşı 6/1/1982 tarihli ve 2577 sayılı İdari
Yargılama Usulü Kanunu hükümlerine göre idari yargı yoluna başvurulabilir.
Ancak, idare mahkemesinde dava, işlemin tebliğini izleyen günden itibaren
otuz gün içinde açılır. İdare mahkemesinde iptal davası açılmış olması,
kararın yerine getirilmesini durdurmaz.
(3) Bu Kanuna göre verilen idari para
cezalarının, tebliğinden itibaren bir ay içinde ödenmesi zorunludur.
DOKUZUNCU KISIM
Çeşitli Hükümler
Yiyecek taklidi ürünler
MADDE 79
(1) Gıda ürünü olmamalarına rağmen,
sahip oldukları şekil, koku, renk, görünüm, ambalaj, etiket, hacim veya
boyutları nedeniyle olduklarından farklı görünen ve bu sebeple tüketiciler,
özellikle çocuklar tarafından, gıda ürünleriyle karıştırılarak tüketicilerin
sağlığını ve güvenliğini tehlikeye atan ürünlerin üretilmesi, pazarlanması,
ithalatı ve ihracatı yasaktır. Gıda ürünü olmamalarına rağmen geleneksel el
sanatı ürünü olarak gıda ürünü şeklinde üretilen ve sağlığa zarar vermeyen
ürünler, üzerinde uyarı işareti ve yazısı bulunması şartıyla bu hükmün
dışındadır.
(2) Bakanlık, olduklarından farklı görünerek
tüketicilerin sağlığını ve güvenliğini tehlikeye atan bu ürünlere karşı
gerekli tedbirleri almaya ve düzenlemeleri yapmaya yetkilidir.
(3) Piyasaya arz edilmiş olan bu ürünlerin
güvensizliğinin tespit edilmesi hâlinde alınacak önlemler ile bu önlemlerin
Avrupa Komisyonuna bildirilmesi hususunda Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın
Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun hükümleri uygulanır.
(4) Bakanlık, bu kapsamdaki ürünlerin piyasa
gözetimi ve denetimini yapmakla görevlidir.
(5) Yiyecek taklidi ürünleri satın alan
tüketicilerin uğradıkları maddi ve manevi zararlar nedeniyle dava açma hakları
saklıdır.
Piramit satış sistemleri
MADDE 80
(1) Piramit satış; katılımcılarına bir
miktar para veya malvarlığı ortaya koymak karşılığında, sisteme aynı şartlar
altında başka katılımcılar bulma koşuluyla bir para veya malvarlığı kazancı
olanağı ümidi veren ve malvarlığı kazancının elde edilmesini tamamen veya
kısmen diğer katılımcıların da koşullara uygun davranmasına bağlı kılan,
gerçekçi olmayan veya gerçekleşmesi çok güç olan kazanç beklentisi
sistemidir.
(2) Piramit satış sisteminin kurulması, yayılması
veya tavsiye edilmesi yasaktır.
(3) Bakanlık, piramit satış sistemleri ile
ilgili gerekli incelemeleri yapmaya ve varsa elektronik sistemin ülkemizde
durdurulması dâhil ilgili kamu kurum veya kuruluşlarıyla iş birliği içinde
gerekli önlemleri almaya yetkilidir.
Test, muayene ve analizler
MADDE 81
(1) Bakanlık, bu Kanunun uygulaması için
resmi veya özel kuruluşların laboratuvarlarındanyararlanabilir. Test ve
muayene ücretleri Bakanlık bütçesinden karşılanır.
(2) Test ve muayene sonuçlarının ilgili idari
ve teknik düzenlemesine aykırı çıkması hâlinde buna ilişkin tüm giderler
üretici veya ithalatçıdan Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun
hükümlerine göre tahsil olunur. Tahsil olunan test ve muayene ücretleri
bütçeye gelir kaydedilir.
Ödenek
MADDE 82
(1) Reklam Kurulu, Reklam Konseyi,
Tüketici Konseyi ve tüketici hakem heyetlerinin faaliyetlerine ilişkin
masraflar, Bakanlığın tüketicinin korunması amacına yönelik masrafları ve
sair harcamalar Bakanlık bütçesine konulacak ödenekten karşılanır.
Diğer hükümler
MADDE 83
(1) Bu Kanunda hüküm bulunmayan hâllerde
genel hükümler uygulanır.
(2) Taraflardan birini tüketicinin oluşturduğu
işlemler ile ilgili diğer kanunlarda düzenleme olması, bu işlemin tüketici
işlemi sayılmasını ve bu Kanunun görev ve yetkiye ilişkin hükümlerinin
uygulanmasını engellemez.
Yönetmelikler ve diğer düzenleyici işlemler
MADDE 84
(1) Bakanlık, bu Kanunun uygulanmasıyla
ilgili olarak mevzuat çerçevesinde gerekli tedbirleri almaya ve düzenlemeleri
yapmaya yetkilidir.
(2) Bu Kanunda öngörülen yönetmelikler,
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren altı ay içinde Bakanlık
tarafından çıkarılır.
(3) Bakanlıkça çıkarılacak ikincil
düzenlemelerde ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu kurumu niteliğindeki
meslek kuruluşlarının, sivil toplum kuruluşlarının ve meslek örgütlerinin
görüşleri alınır.
Kadro ihdası
MADDE 85
(1) Ekli listede yer alan kadrolar ihdas
edilerek 13/12/1983 tarihli ve 190 sayılı Genel Kadro ve Usulü
Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin eki (I) sayılı cetvelin Gümrük ve
Ticaret Bakanlığına ait bölümüne eklenmiştir.
Yürürlükten kaldırılan hükümler
MADDE 86
(1) 23/2/1995 tarihli ve 4077
sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun yürürlükten kaldırılmıştır. Diğer
mevzuatta Tüketicinin Korunması Hakkında Kanuna yapılan atıflar bu Kanuna
yapılmış sayılır.
Geçiş hükümleri
GEÇİCİ MADDE 1
(1) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği
tarihten önce açılmış olan davalar açıldıkları mahkemelerde görülmeye devam
eder.
(2) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten
önceki tüketici işlemlerine, bunların hukuken bağlayıcı olup olmadıklarına ve
sonuçlarına bu işlemler hangi kanun yürürlükte iken gerçekleşmiş ise kural
olarak o kanun hükümleri uygulanır. Ancak:
a) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce
kurulan ve hâlen geçerli sözleşmelerin bu Kanuna aykırı hükümleri yürürlük
tarihinden itibaren uygulanmaz.
b) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce
işlemeye başlamış hak düşürücü süreler ile zamanaşımı süreleri dolmamış ise
bu Kanunda öngörülen sürenin geçmesiyle hak düşürücü süre veya zamanaşımı
süresi dolmuş olur.
(3) Bu Kanunda öngörülen yönetmelikler
yürürlüğe girinceye kadar, bu Kanunla yürürlükten kaldırılan Tüketicinin
Korunması Hakkında Kanuna dayanılarak çıkartılan yönetmelik ve diğer
mevzuatın, bu Kanuna aykırı olmayan hükümleri uygulanır.
Yürürlük
MADDE 87
(1) Bu Kanun yayımı tarihinden itibaren
altı ay sonra yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 88
(1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu
yürütür.
27/11/2013
KURUMU :
G
ÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
TEŞKİLATI : TAŞRA
|